WWW.CHINWORLD.ORG

အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်။ ချင်းအမျိုးသားတက္ကသိုလ် (The Chin National University – CNU)၏ အကြိုကောလိပ်ဒီပလိုမာ သင်တန်းကို ဒီနှစ်ကုန် လာမည့်နှစ်သစ် ၂၀၂၅ ဇန်နဝါရီလ ဒုတိယအပတ်ကနေ စတင်ဖွင့်လှစ်တော့မယ်လို့ ချင်းပြည် (Chinland) အစိုးရ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ချင်းအမျိုးသားတက္ကသိုလ်မှာ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားမယ့် အကြိုကောလလိပ် ဒီပလိုမာသင်တန်းတွက် အင်္ဂလိပ်စာကျွမ်းကျင်မှုဘာသာရပ်နဲ့ ကွန်ပျူတာကျွမ်းကျင်မှုဘာသာရပ်အတွက် စေတနာ့ဝန်ထမ်း၊ နည်းပြဆရာ၊ ဆရာမတွေ လိုအပ်လျက်ရှိတာကြောင့် သတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီသူတွေ လျှောက်ထားနိုင်တယ်လို့လည်း ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ စစ်ကောင်စီကျောင်း တက္ကသိုလ်၊ကောလိပ်နဲ့ ပက်သက်ဆက်နွယ်မှုမရှိတဲ့ အင်္ဂလိပ်စာဖြင့် မဟာဘွဲ့ရ တက္ကသိုလ် CDM ဆရာ၊ဆရာမတွေကို ဖိတ် ကွန်ပျူတာဘာသာရပ်နှင့် မဟာဘွဲ့ရ တက္ကသိုလ် CDM ဆရာ၊ဆရာမများ နဲ့…

အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်။ မတူပီမြို့နား အနောက်ဖက် တောအုပ်ကြီးဖက်ကို ယမန်နေ့ အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့မှာ စစ်ကောင်စီတပ်က ဂျက်ဖိုက်တာနဲ့ ဗုံး (၂) လုံးကြဲချသွားတယ်လို့ CDF – Matupi တပ်မဟာ (၁) ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ကိုဘွေအုပ်ကပြောပါတယ်။ မတူပီမြို့သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ပထမဆုံးအကြိမ် စစ်ကောင်စီတပ်က လေကြောင်းကနေ တိုက်ခိုက်တာလို့ သိရပြီး လူအထိအခိုက် အပျက်အစီးတော့ မရှိဘူးလို့ သိရပါတယ်။ CDF -Matupiတပ်မဟာ(၁)ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ကိုဘွေအုပ်က “ မြို့တွင်းနေထိုင်တဲ့ ပြည်သူတွေကိုတော့ ကတုတ်ကျင်းတူးကြဖို့ တစ်ခုခုဆို အရေးပေါ်ဝင်ပုန်းဖို့ ပြောထားတာရှိတယ်။ လေကြောင်းနဲ့ပတ်သက်ရင် မြို့တွင်းနေပြည်သူတွေကို သေချာလေး မှာထားပါတယ်” လို့ပြောပါတယ်။ မတူပီမြို့ကိုတော့ CDF – Matupi တပ်မဟာ (၁) ပါဝင်တဲ့ ချင်းညီနောင်မဟာမိတ်ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့က…

အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်။ ချင်းပြည်နယ်၊မရာနယ်မြေအတွင်း အစိုးရမဟုတ်သော ပြည်တွင်းပြည်ပအဖွဲ့အစည်း (NGOs/INGOs) တွေအနေနဲ့ နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့ နောက်ဆုံးထားပြီး ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနကို သတင်းပို့ရမယ်လို့ မရာနယ်မြေအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ – MTC က အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်အသိပေးထားပါတယ်။ (NGOs/INGOs) အနေနဲ့လုပ်ငန်းစီမံကိန်းတွေ အကောင်ထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရာမှာ အဆင်ပြေချောမွေ့စေဖို့နဲ့ လုံခြုံမှုရှိစေရန်အတွက် နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့ နောက်ဆုံးထားပြီး ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနကို သတင်းပို့ရမယ်လို့ မရာနယ်မြေအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ – MTC က ထုတ်ပြန်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။ သတင်းပေးပို့မှုတွင် စီမံကိန်းတာဝန်ခံ၊ ပြုလုပ်မည့်စီမံကိန်းအမျိုးအစား၊ စီမံကိန်းကာလ၊ သုံးစွဲမည့်ရန်ပုံငွေ၊ ပံ့ပိုးတဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေကို သတင်းပို့ရန်လိုအပ်တယ်လို့ ဆိုထားပြီး လက်ရှိကာလမှာ မလိုလားအပ်တဲ့ တရားမဝင်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ တရားမဝင်ဆေးဝါးသယ်ဆောင်မှုတွေ ရှိနေတဲ့အတွက် ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးကြဖို့နဲ့ သတင်းပေးပို့ခြင်းမရှိတဲ့…

အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်။ ချင်းလဲန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ – မတူပီ တပ်မဟာအချင်းချင်း ပြေလည်ပြီး နေရပ်စွန့်ခွာစစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူတွေ မိမိမြို့၊ရွာကို အပူအပင်မရှိ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာနိုင်အောင် တတိယအဖွဲ့အစည်း (Third Party)နဲ့ အတူ ကြိုးစားဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ ချင်းလဲန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ – မတူပီ (တပ်မဟာ – ၂) က ဒီကနေ့ အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ချင်းလဲန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ – မတူပီ (တပ်မဟာ – ၂) က ရဲဘော်တွေဟာ ၆ လအတွင်းမှာ တိုင်းပြည်နယ်လူမျိုးအတွက် ၁ ဦး ကျဆုံးပြီး ခြေထောက်ဆုံးရှုံးသူ ၁ ဦးနှင့် ဒဏ်ရာရသူ (၇) ဦးအထိ တိုင်းပြည်နဲ့ လူမျိုးအတွက် တာဝန်ကျေခဲ့ကြတယ်လို့လည်း ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ချင်းအမျိုးသားတည်ဆောက်ရေး၊ ချင်းအမျိုးသားပိုင်နက်နယ်မြေကို…

အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်။ ချင်းပြည်နယ်အပါအဝင် တိုင်းနဲ့ပြည်နယ် ၁၂ ခုမှာ မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခြင်းနှင့်အတူ မြေပြိုခြင်းစတဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရယ်တွေဖြစ်ပေါ်နိုင်တာကြောင့် ကုန်းမြင့်ဒေသအနီး နေထိုင်သူတွေ ကြိုတင်သတိပြုရှောင်ရှားနိုင်ဖို့ မိုးလေဝသနှင့် ဇလဗေဒညွှန်ကြားရေးမှူးဦးစီးဌာနက ဒီကနေ့ အောက်တိုဘာလ ၂၁ ရက်နေ့မှာ အသိပေးထားပါတယ်။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနဲ့ ဆက်စပ်လျက်ရှိတဲ့ ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်မြောက်ပိုင်းတွေမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ လေဖိအားနည်းဆဲလ်သည် ပိုမိုအားကောင်းလာပြီး၊ လေဖိအားနည်းရပ်ဝန်း အဖြစ်ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အဆိုပါလေဖိအားနည်းရပ်ဝန်ဟာ အနောက် – အနောက်မြောက်ဘက်ကို ရွှေ့လျားပြီး အားကောင်းနိုင်တာကြောင့် အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်နေ့ကနေ ၂၃ ရက်နေ့မှာ ပင်္ဂလားပင်လယ်အော်အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်း အဖြစ်ရောက်ရှိနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ အဆိုပါလေဖိအားနည်းရပ်ဝန်း၏ အရှိန်ကြောင့် ဒီကနေ့ကနေ အောက်တိုဘာလ ၂၄ ရက်နေ့အတွင်း ချင်းပြည်နယ်၊ နေပြည်တော်၊ မန္တလေးတိုင်း၊ မကွေးတိုင်း၊ပဲခူူးတိုင်း၊…

လွင်ဦး(ရန်ကင်း) ရန်ကင်းတိုက်လေးလုံးစူနီယံပါ့ခ်မှာ ၁၉၇၈-၇၉ တဝိုက် “ West World “အဆင့်မြင့်လဖက်ရည်ဆိုင်တဆိုင်ဖွင့်ခဲ့ဖူးတယ်။ခြံဝင်းထဲသီးသန့်ဘန်ဂလိုများဆောက်ထားတယ်။ဘွိုင်‌ခေါ်ချင်ရင်ဘန်ဂလိုထဲ‌ ကခေါင်းလောင်းကြိုးဆွဲလိုက်ရုံပဲ။အဲ့ဒီခေတ်ရန်ကုန်မှာရှိတဲ့အဆင့်မြင့်လဖက်ရည်ဆိုင်တဆိုင်ပါ။မှတ်မှတ်ရရအဆိုတော်သွှအောင်စီးရီးစ် “အရိုင်းမြေမှတောင်ပံလေးများ” အခွေသူငယ်ချင်းတယောက်မြို့ထဲကဝယ်လာပြီးဆိုင်မှာဖွင့်ခိုင်းပြီးခဏနားထောင်ခဲ့ကြတယ်။အခွေထဲက “မြိုင်နန်းစံပန်းတပွင့်” သီချင်းဒီနေ့အထိကြိုက်တယ်(Comment)။ ”အရိုင်းမြေမှတောင်ပံလေးများ” တေးစီးရီစ်ဖန်တီးရှင်များဖြစ်ကြတဲ့ဂျွန်သင်ဇမ်းနဲ့သျှန်းလျန်(ကိုဖရန်စစ်) ညီအကိုက “ West World” လဖက်ရည်ဆိုင်နားကရန်ကင်းတိုက်လေးလုံးမှာနေကြတယ်။ ချင်းတိုင်းရင်းသားအဆိုတော်ဆလိုင်းသွှအောင်ဟာရန်ကင်းမှာနေတဲ့ဂီတအနုပညာရှင်များဖြစ်တဲ့ချင်းတိုင်းရင်းသားကွယ်လွန်သူဂျွန်သင်ဇမ်း၊သျမ်းလျန်တို့နဲ့ဂီတအနုပညာညီအကိုများဖြစ်ကြပါတယ်။ ရန်ကုန်မှာ RIT တက်နေတဲ့သွှအောင်အကိုတယောက်နဲ့ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ဘူမိဗေဒမေဂျာတက်နေတဲ့ဂျွမ်သင်ဇမ်းကမိတ်ဆွေရင်းဖြစ်ကြပါတယ်။သွှအောင်ဟာသူ့ဂီတရောင်းရင်းကြီးဂျွမ်သင်ဇမ်းထက် ၇ နှစ်ငယ်တယ်။ ရန်ကင်းသားချင်းလူမျိုးဂီတအနုပညာရှင်ဂျွမ်သင်ဇမ်းဟာအတွေးအခေါ်အားကောင်းပြီးသီချင်းတပုဒ်ကိုသေသေချာချာရေးနိုင်တယ်။အနေအထိုင်ရင့်ကျက်ပြီးဂီတအနုပညာအလုပ်ကိုသပ်သပ်ရပ်ရပ်မြန်မာစကားလုံးကြွယ်ကြွယ်နဲ့လေးလေးနက်နက်သီချင်း‌စပ်ဆိုနိုင်တယ်။သီချင်းကိုဘယ်‌တော့မှပေါ့ရွှတ်ရွှတ်မရေးဘူး ဧရာဝတီသတင်းဋ္ဌာနာအင်တာဗျုးတခုမှာသွှ‌အောင်ပြောပြခဲ့တယ်။ သွှအောင်မှာညီအကိုသုံးယောက်ရှိပြီးအကုန်အနုပညာဝါသနာပါကြတယ်။ရွာမှာတောင်ယာအားတဲ့အချိန်ညီအကိုသုံးယောက်သီချင်းရေးပြိုင်ကြတယ်။သူတို့အဖေဝယ်ပေးထားတဲ့တိတ်ရီကော်ဒါနဲ့အပျော်တမ်းသီချင်းဆိုအသံသွင်းခဲ့ကြတယ်။သွှအောင်ဟာအသက် ၁၀ နှစ်သားထဲကသီချင်းရေးတတ်နေခဲ့ပြီ။၁၉၇၃-၇၄ မှာသွှအောင်ရန်ကုန်တက်လာပြီးကြည့်မြင့်တိုင် ထ (၂) ထီးတန်းမှာဆယ်တန်းတက်ရောက်သင်ကြားခဲ့တယ်။ နာမည်ကျော်တေးတပုဒ်ဖြစ်တဲ့ဆလိုင်းဆွန်ကျဲအိုသီဆိုခဲ့တဲ့ “တဲအိုပျက်မှာမနေစေ့ချင်” သီချင်းကစာသားဂျွမ်သင်ဇမ်း၊သံစဉ်သွှအောင်ဖြစ်ပါတယ်။စိုင်းထီးဆိုင် “စိတ္တဇအလွမ်း” အခွေမှာတဲ့ “တဲအိုပျက်မှာမနေစေ့ချင်” သီချင်းကကျွန်တော်တို့လူငယ်ဘဝကအလွန်လူကြိုက်များခဲ့တဲ့သီချင်းတပုဒ်ပါ။ဂစ်တာကော့ Dim နဲ့အစပြုပြီးတီးခတ်သီဆိုရတာပါ။Dim ကော့နဲ့ပထမဆုံးတီးခတ်ဖူးတဲ့သီချင်းဖြစ်လိမ့်မယ်။ “သဇင်လိုသင်းတဲ့မင်းကိုတော့ကိုယ်မချုရက်ပါ….နန်းထက်မှာစံစေချင်သေးတယ်…အဆောင်အယောင်တွေမဲ့တဲ့ကိုယ့်ဆီတော့…မလာလေနဲ့ကွယ်….အချိန်တန်မှတော့ဘဝဆိုတာမြင်မယ်..ညီမလေး……” ဒီသီချင်းသံစဉ်ကိုဆလိုင်းသွှအောင်ငယ်စဉ်လုန်းဘန်ရွာကသူငယ်ချင်းတယောက်ဆီကရခဲ့သံစဉ်ဖြစ်ကြောင်းသွှအောင်ပြောပြခဲ့တယ်။ဂျွမ်းသင်ဇမ်းရဲ့သီချင်းစကားလုံးနဲ့စာသားများကလည်းသီချင်းကိုအလွန်ဆွဲဆောင်မှုရှိစေခဲ့တယ်။သွှအောင်သီချင်းများထဲအကြိုက်ဆုံးကလူအများလိုပါပဲ “မြိုင်နန်းစံပန်းတပွင့်” “မြိုင်နန်းပန်းတောတန်းထဲမှာ….ပွင့်ဖူးတဲ့ပန်းလေးတွေ…ချစ်စရာအဆင်းရယ်ရနံ့လည်းသင်းထုံတယ်…ကိုယ်ရည်စူးနဲ့ပန်းကလေးဟာ….အရည်အသွေးအပြည့်စံပွင့်ဖို့….တသက်တာပိုင်ဆိုင်လိုစိတ်ရှိတာကြောင့်…..လက်ဦးထားတာတို့အတွက်ရင်ခုံစရာ” ဧရာဝတီသတင်းဌာနက “မြိုင်နန်းစံပန်းတပွင့်” သီချင်းဖြစ်လာပုံကိုမေးတဲ့အခါဆယ်တန်းကဗျာတပုဒ်ထဲပါတဲ့ “ရဂုံနန်း” စာသားကိုသဘောကျပြီးရေးဖွဲ့ဖြစ်ခဲ့တာဆလိုင်းသွှအောင်ကပြောပြခဲ့တယ်။မြိုင်နန်းစံပန်းတပွင့်ဟာရင်တွင်းခံစားချက်ဟုတ်မဟုတ်ကိုအခုအသက် ၆၀…

အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်။ ချင်းပြည် (Chinland) လွှတ်တော်က ပြဌာန်းတဲ့ အခွန်ကောက်ဥပဒေ စတင်အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ချမှတ်နိုင်ခဲ့ပြီလို့ ထန်တလန်မြို့နယ်မှာေနထိုင်တဲ့ ဇိုဖေမျိုးနွယ်စုတွေရဲ့ဇိုဖေရမ်ကောင်စီရဲ့ အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရပါတယ်။ ဒုတိယအကြိမ် ဇိုဖေကောင်စီအစည်းအဝေးကို အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့ကနေ ၁၂ ရက်နေ့အထိ ဇိုဖေရမ်ကောင်စီ ဌာနချုပ်မှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ချင်းပြည် (Chinland) လွှတ်တော်က ပြဌာန်းခဲ့တဲ့အခွန်အကောက်ဥပဒေ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေကို ဆွေးနွေးပြီး စတင်အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ ချမှတ်နိုင်ခဲ့တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ဇိုဖေရမ်အတွင်း အခွန်ကောက်ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနဲ့ လုပ်ငန်းစီမံချက်တွေကို ထပ်မံရေးဆွဲပြီး စတင်အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ဇိုဖေရမ်အတွင်း ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ လည်ပက်နိုင်ရေးအတွက် ဇိုဖေရမ်အက်ကိုလည်း ပြင်ဆင်ခြင်း ဖြည့်စွပ်ခြင်းများ ပြုလုပ်ပြီး အတည်ပြုနိုင်ခဲ့တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ဇိုဖေရမ်ကောင်စီသည်…

အောက်တိုဘာလ ၁၈ ရက်။ ချင်းပြည်နယ်ရဲ့မြို့တော် ဟားခါးမှာ အခြေခံစားသောက်ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ ဒီတစ်နှစ်တွင်းမှာတင် ကုန်ဈေးနှုန်းက ၂ ဆလောက် ဈေးထပ်တက်လာပြီး၊အခြေခံနေ့စားအလုပ်သမားတွေလည်း ရှင်သန်ရပ်တည်ရေးမှာလည်း ပိုခက်ခဲလာတယ်လို့ ဟားခါးမြို့နေဒေသခံတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ ဟားခါးမြို့ကဒေသခံတွေဟာ ဆန်ကလွဲရင် အခြေခံစားသောက်ကုန်တွေကို မန္တလေးဘက်ကနေ သယ်ယူနေရတာဖြစ်ပြီး စားကုန်တန်ဆာခက လက်ရှိမှာ တပိဿာကို ၁၀၀၀ ကျော်အထိ ဖြစ်သွားပြီလို့ ဒေသခံတစ်ဦးကပြောပါတယ်။ ဟားခါးမြို့ဒေသခံတစ်ဦးက“စားသောက်ကုန် တန်ဆာခက ခေတ်ကောင်းတုန်းက တပိဿာ ၁ ရာကျော်ကနေ ဒီနှစ်နွေမှာ တစ်ပိဿာ ၅၀၀ – ၆၀၀ ရှိရာကနေ အခုတော့ တပိဿာ ၁၀၀၀ ကျော်ထိ ဖြစ်သွားပြီ အခုလိုဖြစ်ရတာကလည်း ခုစစ်ကိုင်းတံတားဖြတ်ခက ၁၂ ဘီးကားတစ်စီးကို ၁၅ သိန်း ကနေ သိန်း ၂၀ လောက်ထိ ပေးနေရတာတွေကြောင့်ပေါ့…