ဆောင်းပါး

By Kyaw Swa Min အစ္စရေးနိုင်ငံ ကို ထူထောင်တဲ့ ဂျူးလူမျိုး တွေဟာ အလွန်ရှေးကျတဲ့လူမျိုးတမျိုး။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် 3500 ကျော်ကတည်းက မြို့ပြနဲ့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြတယ်။ သူတို့မြို့တော်က ဂျေရုဆလင်။ ဘုရားသခင်ရှိတယ် ကမ္ဘာကြီးကို ဘုရားသခင်က ဖန်ဆင်းတယ် ဆိုတဲ့ ဘာသာတရားမျိုး ကို ပထမဆုံး စပြီး ကမ္ဘာကို မိတ်ဆက်ခဲ့တာ အစ္စရေးက ဂျူးတွေပဲ။ ဖန်ဆင်းရှင် တဦးတည်းထားပြီး ကိုးကွယ်တဲ့ဘာသာ မို့ monotheistic ဘာသာတွေ လို့ခေါ်တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၅၀၀ လောက်က သူတို့က စပြီး God ဖန်ဆင်းရှင်အဖဘုရား ဆိုတဲ့ ကိုးကွယ်မှု စတယ်။ သူတို့ ဘာသာရေး ဆိုတာ စတည်ထောင်တဲ့အချိန် ခရစ်ယာန်၊…

Chin Leader Talks Myanmar-India Ties, Junta’s Growing Ties With Russia Sui Khar, the vice-chairman of the Chin National Front (CNF), says that Myanmar’s civil war is approaching a tipping point, both within and beyond Chin State. By Karishma Hasnat June 11, 2025/The Diplomat ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ဒုတိယဥက္ကဌဖြစ်သူ Dr.Sui Khar အား The Diplomatသတင်းဌာနမှ အင်တာဗျူးခဲ့ရာ အဆိုပါအင်တာဗျူးတွင် မြန်မာစစ်တပ်၏လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့်…

ကိုဇံ(ချင်းတောင်) မန္တလေးငလျင် လှုပ်ခတ်အပြီးမှာ ချင်းတောင်အတွက် အနာပေါ် တုတ်ကျသလိုအထိအနာဆုံးဖြစ်ခဲ့တာက ဝဥ ဈေးကွက် ပါပဲ။ “စစ်ဘေးရော၊ သဘာဝဘေးကြောင့်ပါ ချင်းတောင်ရဲ့ စိုက်ပျိုးရေး ထုတ်ကုန်တွေ ဈေးကွက် ပျောက်ခဲ့ရပြီ” လို့ ချင်းတောင် ဝဥစိုက် တောင်သူတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေ ငါးသိန်းနီးပါးရှိတဲ့ ချင်းပြည်နယ်မှာ စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံပြီးအသက် မွေးဝမ်းကျောင်းသူအရေအတွက်က ဘက်စုံ ဖွံ့ဖြိုးရေး ကို ဆောင်ရွက်နေတဲ့ NGO တစ်ခုဖြစ်သော လူထု အကျိုးဆောင် ဖွဲ့ဖြိုးရေး အဖွဲ့ ခေါ် Community Agency for Rural Development (CAD)ရဲ့ စစ်တမ်းအရ ပြည်နယ်လူဦးရေရဲ့ လေးပုံသုံးပုံ ရှိပါတယ်။ ဒီစိုက်ပျိုး တောင်သူတွေမှာ တောင်ယာ စပါး စိုက်သူတွေကလွဲရင်…

ခွန်ဘီလီ ၂၀၂၅ ခုနှစ် မေလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် မြန်မာစစ်တပ်သည် ချင်းတောင်ခြေ ကလေးမြို့မှ အနည်းဆုံး စစ်ကား ၁၅ စီးပါဝင်သောစစ်ယာဉ်တန်းဖြင့်  ချင်းတောင်တန်းများပေါ်သို့ အရေးကြီးသော စစ်ရေးတိုက်ခိုက်မှုကို စတင်ချီတက်လုပ်ဆောင်လာခဲ့ပြီး၊ လက်ရှိ ချင်းတော်လှန်ရေး အတွက် အရေးကြီးသော အလှည့်အပြောင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်စွန်းမှ စစ်အုပ်စုတပ်များ ချီတက်လာသည့် ဤစစ်ဆင်ရေးသည် တိုက်ပွဲကွင်း တစ်ခုထက်ပိုမိုသော ရည်ရွယ်ချက်ရှိသည့် အရာဖြစ်သည်—ဤသည်မှာ ချင်းလူမျိုးများ၏ တော်လှန်ရေးခံနိုင်ရည်၊ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်များ၏ အင်အား၊ အထူးသဖြင့် ချင်းလူမျိုးများ၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို တွက်ချက်ထားသော စမ်းသပ်မှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ အန္တရာယ်ရှိသော ချီတက်မှု စစ်အုပ်စု၏ စစ်ရေးတိုက်ခိုက်မှု၏ အင်အားကို လျှော့တွက်မသင့်ပေ။ သို့သော် အသစ်ရရှိသော ထောက်လှမ်းရေးအချက်အလက်များအရ အင်အားကြီးမားသော စစ်တပ်အုပ်စုအဖြစ် ပေါင်းစပ်ထားပြီး တပ်အင်အားသည်…

Salai Htun Hla Kyaw တရွေချောင်းသည် မင်းပြားမြို့နယ်၊ မင်းကူးလမ်းအုပ်စု၏ အဓိက အသက်သွေးကြောမ ကြီးများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ မင်းကူးလမ်းအုပ်စုထဲမှ မြစ်ဖျားခံစီးဆင်းပြီး ဖုံသာအုပ်စုထဲ၌ ဖုံသာချောင်းအမည်ဖြင့် အနောက်ဘက်သို့ ဆက်လက်စီးဆင်းကာ ထိုမှတစ်ဆင့် ဒုံသားကျေးရွာအနီးတွင် လေးမြို့မြစ်ထဲသို့ စီးဝင်သွားသည်။ တရွေချောင်းကို ဒေသနေ ချင်းလူမျိုးများက တေလောင်ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ချောင်းတလျှောက် ကမ်းပါးများပေါ်တွင် ကျေးရွာပေါင်း ၂၀ အထိ တည်ရှိလျှက်ရှိပြီး ၁၉ ရွာမှာ ချင်းလူမျိုးများ နေထိုင်သော ရွာများဖြစ်သည်။ ကျေးရွာအများစုသည် ဝါး (သို့မဟုတ်) သစ်များဖြင့် ဆောက်လုပ်ထားသည့် ခြေတံ‌ရှည်အိမ်များဖြင့် ပြည့်နှပ်နေတတ်ပြီး ၎င်းတို့ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ဒေသနေ ဌာနေချင်း လူ‌မျိုးများ၏ လူနေမှုဘဝ အခြေအနေအပြင် ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျခြင်းများ၏ ပုံရိပ်များကိုပါ အထင်းသား တွေ့မြင်နိုင်သည်။…

Mizoram: Why Myanmar refugees fear biometric data could reach Junta By Salai Van Bawi Mang ဘာသာပြန် -Thane Mor Thein Maw •••••••••••••••••••••••••• အိန္ဒိယ၏ ကြံရွယ်ချက်များက မည်သို့ပင် ရှိစေကာမူ၊ ၎င်းတို့အနေဖြင့် လူတစ်ဦးချင်း၏ ဇီဝသွင်ပြင်အချက်အလက်များ ရယူစုဆောင်းမှု၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြရမည် ဖြစ်သည်။ ဆလိုင်း ဗန်ဘွဲ့မာန် (အိစ်ထ်မိုဂျို – မေလ ၁၄ ရက်၊ ၂၀၂၅ ခုနှစ်) … အိန္ဒိယပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာနက လူတစ်ဦးချင်း၏ ဇီဝသွင်ပြင်အချက်အလက်များကို ရယူစုဆောင်းရန်နှင့် နယ်စပ်ခြံစည်းရိုး တည်ဆောက်ရန် အစီအစဉ်များကို တွန်းအားပေးလုပ်ဆောင်လာနေသဖြင့်၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်လာကြသူများအတွက်…

============================ အရှိုချင်းနိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အခါအခွင့်သင့်သလို အမျိူးသားနိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများတည်ထောင်ကာ လူမျိူးရေရှည်တည်တံ့ရေးကို အရှို(ချင်း)အမျိူးသားခေါင်ဆောင်များက လက်လှမ်းမှီသရွှေကြိုပမ်းခဲ့ကြပါသည်။ ကိုယ်ပိုင်နယ်မြေသတ်သတ်မှတ်မှတ်မရှိသော်လည်း ပါတီစုံဒီမိုကရေးစီကျင့်သုံးခဲ့သောကာလတစ်လျောက်လုံး နိုင်ငံရေးပါတီတည်ထောင်ကာ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေး စိတ်ဓာတ်ကိုမြှင့်တင်ပေးခဲ့ကြပါသည်။ အရှို(ချင်း)တို့ဟာသမိုင်းအစဉ်အဆက်အမျိုးသားနိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းတည်ထောင်ကာ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မူပေးခဲ့သောလူမျိူးဖြစ်ကြောင်းတင်ပြလိုပါသည်။တစ်ချို့ကအရှို(ချင်း)တွေဟာအခုမှနိုင်ငံရေးပါတီထောင်ပြီးနိုင်ငံရေးလုပ်သလိုလို ထင်နေကြပါတယ်။အရှို(ချင်း)တွေကိုယ်တိုင်ကအဲ့သလိုထင်တဲ့သူတွေရှိတယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် ရေးသားတင်ပြအပ်ပါသည်။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံရေးအာဏာကျင့်သုံးနိုင်သောအနိုင်ရပါတီအဖြစ်တော့ အောင်မြင်မူမရရှိခဲ့ကြပါဘူး။ ဒါကလည်း အရှို(ချင်း)လူမျိုးတွေအနေဖြင့်အလေးအနက်စဉ်းစားရမယ့် အရေးကြီးတဲ့အချက်ဖြစ်တယ်လို့သတိပေးလိုပါတယ်။ တကိုယ်တော်စွန်းစားခဲ့သော မြန်မာနိုင်ငံကျောင်းသားခေါင်းဆောင် အာဇာနည်ဆလိုင်းတင်မောင်ဦးဟာစစ်အာဏာရှင်တွေကို အံတုကာ အာဏာရှင်ကျဆုံးရေးအတွက်အသက်ပေးခဲ့သောတစ်ဦးတည်းသောအာရှတိုက်သူရဲကောင်းဖြစ်ပါတယ်။သူဟာအရှိုချင်းလူမျိူးစစ်စစ်ဖြစ်ပါတယ် (1)အရှိုခွန်စူ(ချင်းနေရှင်နယ်ပါတီ) —————————- အရှိုခွန်စူကိုမြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးအကြိုကာလ1947ခုနှစ်တွင်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။ ဤပါတီသည်အရှို(ချင်း)လူမျိူးတို့၏ပထမဆုံးနိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ပါတီဥက္ကဌမှာဆမိုလှဦး(BA)သည်1947တွင် ဗိုလ်ချူပ်အောင်ဆန်းဦးဆောင်သော ဖဆပလ အဖွဲ့ချူပ်သို့သွားရောက်တွေ့ဆုံပြီးပါလီမန်(လွှတ်တော်)တွင်အရှို(ချင်း)အမတ်နေရာရရှိရန် တောင်းဆိုခဲ့လေသည်။ အရှို(ချင်း)အတွက်ပါလီမန်အမတ်တနေရာရရှိခဲ့ရာ အရှိုချင်းအမျိုးသား ဦးဖိုးအောင်(ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ကုတ်မြို့နယ် ဒုံရွာဇာတိသည် ပခုက္ကူမြို့နယ်မှအရွှေးခံကာ ပါလီမန်အမတ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အရှိုခွန်စူပါတီမှအမတ်ဦးဖိုးအောင်သည် တိုင်ပြု ပြည်ပြုလွှတ်တော်၌ မကြာမီလွတ်လပ်ရေးရရှိတော့မည့်မြန်မာနိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းအုပ်ချူပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ(မူကြမ်း)ရေးဆွဲရာ၌ပါဝင်ခဲ့ပေသည်။အရှိုခွန်စူပါတီအောက်တွင်အရှို(ချင်း)အမျိူးသားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(ACDO)ရှိသည်။လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်မကြာမီတွင်ကွန်မြူနစ်လိုလားသူတပ်ဖွဲ့ဝင်အချိူးသည်ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီသို့ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။နောင်တွင်၎င်းတို့ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီအောက်တွင် ချင်းဦးစီးအဖွဲ့ကိုဖွဲ့စည်းခဲ့ကြလေသည်။ (2)မြေပြန့်ချင်း အမျိူးးသားအစည်းအရုံး ================ မြေပြန့်ချင်းအမျိူးးသားအစည်းအရုံးသည် မြန်မာနိုင်ငံလွှတ်လပ်ရေးရရှိပြီးပါလီမန်ဒီမိုကရေစီခေတ်တွင်…

မိုင်မိုင်မန်းထာ ချင်းပြည်နယ်မှာ ချင်းလူမျိုးတွေရဲ့ အိမ်တိုင်းလိုလိုမှာ တူမီးသေနတ်တွေရှိပါတယ်။ချင်းပြည်နယ်ကို ဝင်ရောက်လာတဲ့ နယ်ချဲ့ဗြိတိသျှတပ်တွေကို ဇုန်ထောက်လို့ ခေါ်တဲ့ မီးခတ် တူမီး ချင်းသေနတ်တွေကို သုံးပြီး ခုခံတော်လှန်ခဲ့ကြောင်း၊လက်ရှိအချိန်ထိလည်း ချင်းပြည်နယ်မှာ ပထမ၊ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ခေတ်၊ကိုလိုနီခေတ်ကတည်းက သုံးစွဲခဲ့တဲ့ တူမီးသေနတ်တွေဟာ အခုချိန်အထိ အသုံးဝင်နေတုန်းပဲလို့ ရှေးချင်းလူကြီးတွေက ပြောပြဖူးပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် တစ်နိုင်ငံလုံး စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သလို၊ ချင်းပြည်နယ်အတွင်း မြို့နယ်တွေ၊ ကျေးရွာတွေအထိ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေ အဆက်မပြတ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့ကာဖေဖော်ဝါရီလကုန်ကစပြီး စစ်တပ်ကလည်း လူထုဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုတွေကို အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းတာ၊ဖိနှိပ်တာတွေတိုးလုပ်လာနေခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုအချိန်မှာ ချင်းပြည်နယ်၊မင်းတပ်မြို့နယ်ကလူငယ်တွေက ဒေသကာကွယ်ရေးအတွက် ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ -မင်းတပ်(CDF-Mindat) ကို ၂၀၂၁ မတ်လ ၁၂ ရက်မှာ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်…

Salai Hsam Ko နိဒါန်း ဤဆောင်းပါးသည် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ ချင်းနှင့် ရခိုင်လူမျိုးများ၊ ထို့အပြင် CDF-ပလက်ဝနှင့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) တို့ကြား တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ၂ ဖက် ဆက်ဆံရေးများကို ဆန်းစစ်ရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ချင်းနှင့် ရခိုင်တို့ကြား ပဋိပက္ခများသည် ပလက်ဝဒေသကို အခြေခံသည့် တင်းမာမှုများကြောင့် လွန်ခဲ့သည့် ၁၀ နှစ်အတွင်း အမြစ်တွယ်လာခဲ့သည်။ ပထဝီနိုင်ငံရေးအရ၊ ချင်းနှင့် ရခိုင်လူမျိုးများ၏ ပြန့်နှံ့နေထိုင်မှုသည် ပြည်နယ်နှစ်ခုတွင် ဆင်တူသည်။ Narinjara သတင်းဌာန၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလကောက်ချက်အရ၊ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် လူဦးရေ ၃.၄ သန်းခန့်ရှိပြီး ၁၉၈၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ချင်းလူမျိုး ၆၄,၄၀၄ ဦး (ရခိုင်လူဦးရေ၏ ၄%)…

လွန်ခဲ့တဲ့ ၇ နှစ် 9-7-2018 (Monday) က ဆရာမ သစ်ဇင် ရေးသားခဲ့တဲ့ ချင်းပြည်နယ် ချင်းတောင်တန်း ချင်းလူမျိုးတို့ပါဝင်တဲ့ ကျောင်းဇာတ်လမ်းလေးတစ်ပုဒ် ကို ပြန်လည်ဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ Chin World Media (ချင်းပြည်နယ် ချင်းတောင်တန်း ချင်းလူမျိုးတို့ပါဝင်တဲ့ ကျောင်းဇာတ်လမ်းလေးတစ်ပုဒ်ပါ အားပေးဝေဖန် ဖြည့်စွက်ပေးကြပါဦး) 9-7-2018 (Monday ) By Thit Zin တိမ်တွေနေတဲ့အရပ် မြူတွေဝေတဲ့အရပ် မိုးတွေသည်းတဲ့အရပ် နှင်းတွေမစဲတဲ့အရပ် ပန်းတွေပွင့်တဲ့အရပ် အလွမ်းတွေသင့်စေတဲ့အရပ် အရာအားလုံးနှင့်ပြည့်စုံနေသောအရပ် ချစ်ရသူတို့ချစ်သောအရပ် ***@@နွယ် ချင်းပြည်ကြီး ကို ချစ်သည် ။အထက်တန်းကျောင်းသူဘဝ ချင်းပြည်ဆိုတာဘာမှန်းမသိခင်ကတည်းက ချစ်သည်။ သိခဲ့ရတာကတော့ တောအလှ တောင်တန်း အလှများနဲ့အင်မတန်မှအချမ်းဓာတ်လွန်ကဲလှတဲ့ပြည်နယ်ကြီးပေါ့ ။ချင်းတိုင်းရင်းသားတွေကလည်း သိပ်ကို ရိုးသားပွင့်လင်းကြသည်ဆိုပဲ။ ထိုကဲ့သို့ချစ်ခဲ့ရသော ချင်းပြည်ကို transfer…