ဆောင်းပါး

++++++++++++++++++++++++++++++++++++Salai Van Cung Lian (UK)ချင်းအမျိုးသားနေ့သမိုင်းအကြောင်းပြောကြားရာတွင် ကန်ပက်လက်အရေးခင်း (ဒါဘာပွဲ)ဟာ ၁၉၃၈ဟုလည်းကောင်း၊ ၁၉၃၉ဟုလည်းကောင်း၊ ၁၉၄၀ဟုလည်းကောင်း ခုနှစ်များ ကွဲလွှဲနေသည်ကို သတိထားကြမည်ထင်ပါသည်။ တက်လာသည့်လူဦးရေသည်လည်း ၃၀၀၀၊ ၂၀၀၀၊ ၁၀၀၀ စသည်ဖြင့် တစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက် ပြောဆိုပုံမတူညီကြပေ။ နောက်ပြီး ဦးဝမ္မသူးမောင်းနှင့် ချင်းအမျိုးသားများစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့ (ခ.မ.ည.ဖ) အဖွဲ့ဝင် ၉ ဦးကိုလည်း ၁၉၃၉ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလ(၂၀)ရက်နေ့တွင် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားကြောင်း အစရှိသဖြင့် ကွဲလွဲနေကြသည်။ ဤအကြောင်းအား စုံးစမ်းနိုင်ရန်အတွက် လန်ဒန်မြို့ရှိ The British Library နှင့် ရန်ကုန်မြို့ရှိ အမျိုးသားမော်ကွန်းဌာန များသို့ သွားရောက်လေ့လာခဲ့ပါသည်။ မိမိသည် ဗြိတိသျှတို့ရေးသားထားသော အစီရင်ခံစာ များသည်သက်သေအခိုင်လုံဆုံးဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်မိပါသည်။ ကန်ပက်လက်ဒါဘာပွဲအကြောင်းနှင့်ပက်သက်ပြီး ထိုအချိန်ကမကွေးတိုင်းဝန်တော်ရှင်မင်း Mr.McCraken ၏အစီရင်ခံစာ (NAD: IAO-6110…

မလေးရှားအစိုးရအနေနဲ့ သူ့နိုင်ငံတွင်းရောက်ရှိနေတဲ့ ဒုက္ခသည်များအတွက် ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးရုံး (UNHCR) နဲ့ မလေးရှားအစိုးရဆီတရားဝင်မှတ်ပုံ တင်ထားသူတွေကို တရားဝင်အလုပ်လုပ်ခွင့်နဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ အကူအညီများပေးအပ်ဖို့ စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ နိုင်ငံတကာဒုက္ခသည်တွေကိုည်ခေါ်ဆိုမှုဆိုင်းငံ့ထား ကြောင်း ကြေညာပြီးသုံးပတ်မြောက်အကြာမှာ မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ဝန်ကြီး ဒေါက်တာ Zaliha Mustafa ကပြောဆိုလာတာဖြစ်ပါတယ်။ “လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအရ မလေးရှားဟာ မြန်မာနိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေနဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေက ဒုက္ခသည်တွေကို လူမှုရေးအကူအညီတွေ ထပ်တိုးပေးခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရက ဒီအဖွဲ့တွေကို တတိယနိုင်ငံမှာ အခြေချနေထိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် မူလနိုင်ငံကို မပြန်ခင်ထိ တည်ဆဲဥပဒေတွေနဲ့အညီ အစိုးရက ယာယီနေထိုင်ခွင့်ပြုထားပါတယ်” လို့ ဒေါက်တာ Zaliha Mustafa ကပြောပါတယ်။ ကဏ္ဍအသီးသီးအလိုက် အလုပ်သမားလိုအပ်ချက်များနဲ့အခြေအနေပေါ်မူတည်ပြီး မလေးရှားရှိဒုက္ခသည်များကိစ္စနဲ့ သီးခြားအချက်များကို ဆွေးနွေးပြုပြင်နေဆဲဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အဓိကတော့ UNHCR ရုံးနဲ့ မလေးရှားအစိုးရဆီ…

ကိုဇံ (ချင်းတောင်) ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဘိန်းစိုက် ရာသီအတွက် ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ ရာဇဝတ်မှု နှိမ်နင်းရေးအဖွဲ့ (UNODC)၏ စစ်တမ်းရလဒ် ထုတ်ပြန်ချက် အရ ချင်းပြည်နယ်မှာဘိန်း စိုက်ပျိုးမှု ၁၈% မြင့်တက် သွားကြောင်း အားလုံး သိရှိပြီး ဖြစ်မည်ထင်ပါသည်။ UNDOC ၏ စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့သည့် ဒေသများကို ကြည့်လိုက်မည် ဆိုပါက ချင်းပြည်နယ်တွင် တွန်းဇံမြို့နယ်ကို အဓိကထားလေ့လာခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ စာတမ်း ထဲတွင်လည်း “ချင်းပြည်နယ် တွင် တွန်းဇံမြို့ မြောက်ဘက်ရှိ တောင်ကုန်းများတွင် စိုက်ပျိုးမှု သိပ်သည်းဆ မြင့်မား နေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။တီးတိန်မြို့နယ်၊ လေသာတောင်တန်း အရှေ့ဘက် ခြမ်း နှင့် ပတ်သက်ပြီး လေ့လာထားတာမျိုးမရှိသေးသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ ဘိန်းစိုက်ရာသီ မြန်မာ…

DonBosco ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း မင်းတပ်မြို့ကို ဒီဇင်ဘာလ ၂၂ ရက်မှာ ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ – မင်းတပ်(CDF-Mindat ) က မြို့ကိုအလုံးစုံသိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီးနောက် မြို့ခံ ပြည်သူများပြန်လည်နေထိုင်နိုင်ဖို့အတွက် လက်ရှိအချိန်မှာ မင်းတပ်မြို့မှာ မိုင်းအရေအတွက်ပေါင်း ၂၀၀ ကျော်ရှင်းလင်းထားပြီဖြစ်ပြီး မိုင်းရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းကိုဆက်လက်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။ မြို့တစ်ခုတည်းမှာပင် ၁ လဝန်းကျင်အတွင်းမိုင်းအလုံးရေ ၂၀၀ ကျော်တွေ့ရှိတာဟာ အတော်များတဲ့ ပမာဏဖြစ်ပါတယ်။မိုင်းတစ်လုံးရဲ့ပေါက်ကွဲအားဟာ အနည်းဆုံး ငါးပေပတ်လည်နဲ့ ၁၀ ပေပတ်လည်အထိလူကိုထိခိုက်စေနိုင်တာဖြစ်တဲ့အတွက် မိုင်းအလုံးရေ ၂၀၀ ကျော်ရှင်းလင်းနိုင်ခြင်းဟာလူ့အသက်အနည်းဆုံး ၄၀၀ ကနေ ၅၀၀ အကြားကယ်တင်နိုင်တဲ့သဘောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာစစ်ကောင်စီအာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း ချင်းပြည်တစ်ခွင်မှာ မြို့တစ်မြို့ရဲ့ မိုင်းရှင်းလင်းထား၊ ရှင်းလင်းဆဲ အနေအထားဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိမှာ စစ်ကောင်စီကင်းစင်တာ ၆ လ ၀န်းကျင်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ မတူပီမြို့မှာ မတူပီမြို့တွင်း လူနေတဲ့နေရာတွေကို မိုင်းရှင်းလင်းတာပြီးပေမယ့် စစ်ကောင်စီတပ်စခန်း အနီးအနားတွေတော့…

မိုင်မိုင်မန်းထာ “ငါအင်အားရှိတယ် ငါအင်အားရှိတဲ့အတွက် ငါသိမ်းတယ်ကွာ မင်းတို့ဘာတတ်နိုင်လဲဆိုတာမျိုး သူတို့လည်း အဲ့တာခံခဲ့ရတယ် လေ ဗမာကအင်အားရှိတော့ မင်းတို့ရေနံတွေ ကြိုက်သလိုလုပ်မယ် ငါသုံးချင်သလိုသုံးမယ် မင်းတို့ ရော့အင့် တစ်ပြား/နှစ်ပြားပေးလိုက်တာ ဘယ်လောက်ခံပြင်းဖို့ကောင်းလဲ အဲ့တာ ကိုယ်ကိုတိုင်က အဲလိုဟာမျိုးခံလိုက်ရပြီးတော့ …. ကိုယ်ကအင်အားနည်းနည်းရှိလို့ဆိုပြီး အဲ့တာမျိုး ပြန်လုပ်မယ်ဆိုတာတော့ မသင့်တော်ပါဘူး ဒါကတော့ နောက်ပြီးတော့ ပြဿနာတွေက ကျနော်တို့မှာနည်းပါတယ်” ဝါရင့်ချင်းနိုင်ငံရေးသမား Salai Kipp နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဟောင်း၊ ချင်းကျောင်းသားခေါင်းဆောင်ဟောင်း၊ ဝါရင့်ချင်းနိုင်ငံရေးသမားလည်းဖြစ်သူ ဒီမိုကရေစီအတွေးအခေါ်နဲ့ ဖက်ဒရယ်ကျွမ်းကျင်သူ Salai Kipp က အာရက္ခတပ်တော် (AA) ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ချင်းပြည်နယ်ပလက်ဝမြို့နယ်အရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူ့အမြင်တွေကို Chin World Media ဆီမှာ အခုလို ဖြေကြားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အာရက္ခတပ်တော် (AA) ဟာ ၂၀၂၃ ခုနှစ်…

ရဲဘော်ကျော်သန်း  မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တွေရဲ့ ၁၀၂၇ နိုးထလှုပ်ရှားမှု (Insurrection) ကို မျဉ်းသတ်ခွဲခြားလိုက်ရင် နွေဦးတော်လှန်ရေးရဲ့ မတိုင်မှီနဲ့ နောက်ပိုင်းကို ပထမဆင်နဲ့ ဒုတိယဆင့်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်။ ပထမပိုင်းကာလ စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေးမှာ လူထုအတွက် စိတ်ဓါတ်ခွန်အားဖြစ်စေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေမှာ စံနမူနာထား လေးစားရတဲ့ လူမျိုးစုအဖွဲ့တွေက ဗမာပြည်ထောင်စုမှာ အငယ်ဆုံးပြည်နယ် လူမျိုးစုတွေဖြစ်တဲ့ ချင်းနဲ့ ကယားတို့ဖြစ်တယ်။ ဒီအကြောင်းကို အကြောင်းဆိုက်တိုင်း မိတ်ဆွေကြားမှာပြောဖြစ်ပါတယ်။ ပြောရရင် သူတို့ဟာ ပထမပိုင်းကာလမှာ တိုက်ပွဲကို ဦးဆောင်သူ၊ တိုက်ပွဲရဲ့ ဝိညာဉ်အလံကိုင်လို့တောင် ကျနော်ရှုမြင်မိပါတယ်။ ခုတော့ ကျနော်အလေးထား စောင့်ကြည့်အားပေးနေတဲ့ သူတို့ ချင်း ညီနောင်တွေဆီက စိတ်မချမ်းမြေ့စရာ ပူပန်သောကရောက်စရာ သတင်းတွေကြားနေရတယ်။ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (Chin National Front) ဦးစီးတဲ့ ချင်းလန်းကောင်စီ( (Chinland Council) လက်အောက်ခံ…

၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ အရှေ့မြောက် ပြည်နယ် တစ်ခုဖြစ်သော မဏိပူရပြည်နယ် ရှိ အင်ဖာ (Imphal) လွင်ပြင်တွင် နေထိုင်သော လူများစုလူမျိုးဖြစ်သည့် ကသည်း (Meitei) လူမျိုးများ နှင့် ချင်းအနွယ်ဝင် ကူကီလူမျိုးများ နှင့် ဇိုလူမျိုးများ အပါအဝင် ယင်းလွင်ပြင်ကို ဝန်းရံထားသည့် တောင်တန်းဒေသေတွင် နေထိုင်သော မျိုးနွယ်စုဝင်များ အကြား တွန်းတိုက်မှုကြောင့် အကြမ်းဖက်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ အကြမ်းဖက်မှုကြောင့် လူပေါင်း ၉၈ဦး အသက်ရှုံးဆုံးခဲ့ရပြီး ၃၁၀ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ မဏိပူရ ပြည်နယ် တွင် လွန်ခဲ့သော တစ်လအတွင်းကဖြစ်ပွားခဲ့သော ဟိန္ဒူ – ခရစ်ယာန် လူမျိုးစုဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ ဆက်လက်…

ဒီဇင်ဘာလ ၂၇ ရက်။ ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်များ နယ်မြေစိုးမိုးမှု အများအပြားပြန်လည်ရရှိနေပြီဖြစ်သဖြင့် စစ်ရှောင်ဒုက္ခသည်အများအပြားမှာ နေရပ်ပြန်ရန် မျှော်လင့်နေကြကြောင်း မီဇိုရမ် ပြည်နယ်အစိုးရရဲ့ ဒုက္ခသည်များတည်းခိုနေထိုင်ရန် ရွေးချယ်မှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးတာဝန်ယူထားတဲ့ သုတေသနအဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံတင်ပြမှုမှာပါရှိတယ်လို့ အိန္ဒိယအခြေစိုက် Northeast Today မီဒီယာက ဒီဇင်ဘာလ (၂၆) ရက်နေ့မှာ သတင်းဖော်ပြပါတယ်။ ယခုဒီဇင်ဘာလအတွင်း ချင်းပြည်က မင်းတပ်နဲ့ကန်ပက်လက်မြို့အချို့ကို ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်များမှ ထပ်မံထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်ဆက်တည်းမှာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ အစိုးရ၏ အစီအမံဖြင့် စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင်နေထိုင်သူများမှာ အခြားနေရာများသို့ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုကြောင့် နှစ်ပတ်အတွင်း စခန်းအတွင်းနေထိုင်သူဦးရေ လေးရာနီးပါး လျှော့နည်းသွားကြောင်း မီဇိုရမ်ပြည်နယ် သဘာ၀ဘေးအန္တရယ် စီမံခန့်ခွဲရေးနဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ဌာနကထုတ်ပြန်ထားတယ်လို့ NET မီဒီယာမှာဖော်ပြပါတယ်။ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်အစိုးရရဲ့ တရားဝင်စာရင်းအရ ဒုက္ခသည်ဦးရေမှာ ဒီဇင်ဘာလ (၁၀) ရက်နေ့အထိ ၃၃,၀၃၆ ဦးရှိပြီး…

အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့မြောက်ဖက်ရှိ မဏိပူရ်၊ မီဇိုရမ် နဲ့ နာဂလန်း ပြည်နယ်များသို့နိုင်ငံခြားသားများ ဝင်ရောက်သွားလာခွင့်၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများမှ ဝင်လာခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကန့်သတ်ချက်များအတွက် (Protect AreaRegime – PAR) ကို အိန္ဒိယဗဟိုအစိုးရ၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနကပြန်လည်ပြဌာန်းလိုက်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အဆိုပါပြည်နယ်သုံးခုကို သွားရောက်လိုတဲ့နိုင်ငံခြားသားများအနေနဲ့ ကြိုတင်ခွင့်ပြုချက်များနဲ့ အထူးခွင့်ပြုမိန့်များဖြင့်သာသွားရောက်ဖို့လိုအပ်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ မဏိပူရ်ပြည်နယ်၊ နာဂလန်းပြည်နယ် နဲ့ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တို့မှာ နိုင်ငံခြားသားများရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုကို စောင့်ကြည့်ရန် အစီအစဉ်ဖြစ်တဲ့ “အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများမှဝင်ရောက်လာမှုကြောင့် လုံခြုံရေး စိုးရိမ်စရာများ” ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ညွှန်ကြားချက်ကိုအိန္ဒိယနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရ၊ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနက ပေးပို့ခြင်းဖြစ်ကြောင်းဒီဇင်ဘာလ (၁၈)ရက်နေ့က မဏိပူရ်ပြည်နယ်အစိုးရ ပြောကြားလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ ထိုသို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ အရှေ့မြောက်ပြည်နယ်သုံးခုကို လာရောက်လည်ပတ်တဲ့နိုင်ငံခြားသားများအနေနဲ့ အစိုးရဆီက ကြိုတင်ခွင့်ပြုချက်နဲ့အထူးခွင့်ပြုချက်ရယူရတော့မှာဖြစ်ပြီး ၁၄ နှစ်အကြာပြည်နယ်သုံးခုအတွင်းလွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်လျှော့ပေါ့မှုကို ရုတ်သိမ်းခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်အရ နိုင်ငံခြားသားတစ်ဦးဟာ ပြည်နယ်သုံးခုကိုလည်ပတ်ဖို့ အကြောင်းပြန်ချက် ကောင်းကောင်းမွန်မွန်မရှိပါကသဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ၊…

ဒေါက်တာဆလိုင်းခင်မောင်သိန်း(ပညာရေး) လူမျိုးအသီးသီး၊ ဘာသာစကား အသီးသီးတို့တွင် အများအားဖြင့် စာနှင့်စာပေရှိကြ၏။ စာနှင့်စာပေ မရှိသော လူမျိုးငယ်များမှာ ယခုအခါ ကမ္ဘာပေါ်၌ ပြောပလောက်အောင် မရှိတော့ချေ။ စာရေးဆရာများက စာပေဟောပြောပွဲ လုပ်ကြတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ပြည်သူတွေ အသိပညာရဖို့အတွက်တတ်နိုင်သမျှ မှတ်မိခဲ့ရာ အခြေအနေလေးတွေကို လာရောက်ပြီး ရှင်းပြတဲ့သဘောပါပဲ၊ အဲဒီမှာ အမျိုး ဘာသာ သာသနာ ထိခိုက်မယ့်ကိစ္စ လူမျိုးရေးကိစ္စတွေ မပါပါဘူး၊ စာပေဟောပြောပွဲမှာ ဗဟုသုတတွေ ပါဝင်တတ်သလို့ အသိညဏ်တွေ၊ စိတ်ခွန်အားတွေ ပေးစွမ်း နိုင်တဲ့အတွက် ဗီတာမင် အားဆေးတစ်ခွက်လို့ပဲတင်စားချင်ပါတယ်။ လူမှှုကိစ္စအ၀၀ ပြဿနာအ၀၀ကိုလည်း ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းတဲ့အခါမှာ ကောင်းမွန်တဲ့ အကြံညဏ်တွေပေးနိုင်တဲ့ သူငယ်ချင်းကောင်းတစ်ယောက်ပါ။ ပျင်းရိနေတဲ့ အခါမှာ အတူတူရှိပေးနိုင်မယ့် အဖော်မွန်ကောင်းတစ်ယောက်ပါ။ ဝမ်းနည်းနေတဲ့ အချိန်မှာ စိတ်ဓာတ်ခွန်အားတွေပေးနိုင်တဲ့ စွမ်းအားရှင်တစ်ယောက်ပါ။ လဲကျနေချိန်မှာ ဆွဲထူပေးနိုင်တဲ့ မိတ်ဆွေကောင်းတစ်ယောက်ပါ။…