2025

အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူငယ်ကျောင်းထွက်နှုန်း အများဆုံးရှိတဲ့ ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်းဒေသထဲမှာချင်းပြည်နယ်လည်း ပါဝင်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးမှုအစီအစဉ် (UNDP Myanmar ) ရဲ့ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့မှာ ဖော်ပြတဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ တွေ့ရပါတယ်။ အသက် ၁၈ ကနေ ၂၄ နှစ်အကြား လူငယ် လေးဦးတွင် သုံးဦး ( လူငယ် ၅ သန်းကျော်) ဟာ ပညာရေး ဒါမှမဟုတ် သင်တန်းတစ်ခုခုတွင် တက်ရောက်နေခြင်း မရှိတော့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကျေးလက်နေ လူငယ်တွေဟာ အတားအဆီးအမျိုးမျိုးကို ပိုမိုရင်ဆိုင်နေရပြီး တနင်္သာရီ၊ ချင်း၊ ကရင်နဲ့ စစ်ကိုင်းတို့တွင် ကျောင်းထွက်နှုန်း အမြင့်ဆုံးဖြစ်နေတယ်လို့လည်း UNDP Myanmar ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။…

Shein Gei Ngai ယခုမျက်မှောက်ကာလ ကမ္ဘာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံအများစု၌ နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရရှိစေသည့်လုပ်ငန်းများအနက်လျှင်မြန်စွာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာသောလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့ခရီသွားလုပ်ငန်းအဖွဲ့(WTO)၏ဖေါ်ပြချက်အရ ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာခရီးသွားဦးရေ နှစ်စဉ်သန်း(၁၂၀၀)ခန့်ရှိကြောင်းဖေါ်ပြခဲ့ရာမှ ၂၀၃၅ ခုနှစ်တွင်ခရီးသွားဦးရေ ၃၀ ဘီလီယံထိတိုးတက်လာမည်ဖြစ်ကြောင်းကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂခရီးသွားလုပ်ငန်း UN Tourism ကခန့်မှန်းထားပြီး ခရီးသွားကဏ္ဍကနေနှစ်စဉ် ဝင်ငွေ အမေရိကန်‌‌ ဒေါ်လာ ၆ ထရီလီယံထိရရှိမည်ဟု‌ ဖေါ်ပြ ပါရှိပါသည်၊စီးပွားရေးအရ အလွန်အရေးပါလာသောခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် နိုင်ငံအများစုအကြားရေပန်းစားလာခဲ့ပါသည်။ သို့ရာတွင်ကမ္ဘာအနှံ့အပြား၌ဖွံ့ဖြိုးလာသောခရီးသွားလုပ်ငန်းသည်ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများနှင့်ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုအတွက်ခြိမ်းခြောက်နေသောအရာတစ်ခုလည်းဖြစ်လာကြောင်းသုတေသနပြုတွေ့ရှိထားကြရပါသည်၊သဘာဝအ‌ခြေခံခရီးသွားလုပ်ငန်း(Ecotourism)သည်ခရီးသွားလုပ်ငန်းများအနက် ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးမှုကိုအဓိကပိုင်ဆိုင်ထားသည့် ဈေးကွက်စီးပွားရေးတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း World Conservation Union- IUCN )ကယုံကြည်လက်ခံပါသည်။ သဘာဝအခြေခံခရီးသွားလုပ်ငန်းသည် အခြားခရီးသွားဝန်‌ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများနှင့်လုံးဝခြားနားသည်မှာ သဘာဝဂေဟစံနစ်ကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ပြီးဒေသခံပြည်သူများ၏လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးရေးဆိုင်ရာအကျိုးအမြတ်များရရှိစေရန်စီမံအုပ်ချုပ်လုပ်ကိုင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသဘာဝအခြေခံခရီးသွားလုပ်ငန်းအဖွဲ့မှ Ecotourism ဆိုသည်မှာမိမိကိုယ်တိုင်တာဝန်ယူပြီးသဘာဝနယ်မြေအတွင်းသို့သွားရောက်ရာ၌ဒေသခံပြည်သူများ၏လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့်အသိပညာဗဟုသုတကိုမြှင့်တင်ပေးနိုင်သည့်အပြင် ၎င်းဒေသရှိသဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အားထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်ပေးသည့်ခရီးဟုအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုထားပါသည်။ ကမ္ဘာတွင် ခရီးသွားအမျိုးအစားအဓိက(၃)မျိုးသုံးစားရှိပါသည်၊ ၁-သဘာဝကိုအခြေခံသည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း(Ecotourism) ၂-ယဉ်ကျေးမှုကိုအခြေခံသည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း(Cultural Tourism) ‌၃-ကျေးလက်ဒေသကိုအခြေခံသည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်း(Community Based Tourism)ဖြစ်ပါသည်။ Ecotourism ချင်း‌‌တောင်တန်းးသည် ဟိမဝန္တာတောင်စွယ်နှင့်အင်ဒိုချိုင်းနားကျွန်းဆွယ်တို့ဆုံဆည်းထိစပ်ရာ…

DonBosco “ICNCC နဲ့ ချင်းပြည်ကောင်စီ မကွဲခင်တုန်းက အခြေအနေဟာ အေးအေးဆေးဆေးရှိတယ်။ကျနော်တို့လည်း အဖွဲ့အစည်းတွေဆီက ပညာရေးနဲ့ လူသားစာနာအထောက်အကူနှစ်မျိုးလုံးပုံမှန်ရတယ်။ အကွဲအပြဲဖြစ်ပြီးကတည်းက အထောက်ပံ့တွေ လုံး၀ရပ်ဆိုင်းသွားတယ်” အဆိုပါစကားကတော့ လောင်တလိုင်စစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူဦးဇေယျရဲ့ ဒုက္ခသည်များကြုံတွေ့ရတဲ့အခြေအနေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြောတဲ့စကားဖြစ်ပါတယ်။ ချင်းတော်လှန်ရေး အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကွဲပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ချင်းပြည်ကောင်စီကို ထောက်ခံတဲ့စခန်းတွေက အထောက်အပံ့ရ နေသေးတာမျိုးရှိလျှင် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နဲ့နီးစပ်တဲ့ နေရာမျိုးမှာမည်သည့်အထောက်ပံ့မှ မရတော့တဲ့အနေအထားမျိုး စသည်ဖြင့် ကြုံလာရပြီး ၂၀၂၄ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ဒုက္ခသည်စခန်းတွေ အတွက် အများကြီးအကြပ်အတည်းပိုဖြစ်လာတယ်လို့သူကဆိုပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံဖက်ခြမ်းသို့ စစ်ဘေးတိမ်းရှောင်ရတဲ့ဒုက္ခသည်များရဲ့ အထောက်အပံ့ရရှိမှုအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သုတေသနပြုလုပ်တဲ့ Exile Hub အဖွဲ့ကတော့ထောက်ပံ့ကူညီမှုကိစ္စများ ဟာ နိုင်ငံရေးဆန်လာတယ်လို့ထောက်ပြပါတယ်။ ဒုက္ခသည်နှင့်နေရပ်စွန့်ခွါပြည်သူနှစ်ရပ်လုံးရဲ့ အနေအထားမှာ ချင်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်၏ ဇာတိရပ်ရွာကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ၎င်းပုဂ္ဂိုလ်သည် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ ( Chin Brotherhood) (သို့)…

ေအာက်တိုဘာလ ၅ ရက်။ ဒီဇင်ဘာလ (၂၈) ရက်နေ့မှာ  စစ်ကော်မရှင် ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲပထမအသုတ်မှာ စစ်ကော်မရှင် ထိန်းချုပ်မြို့များဖြစ်တဲ့ ချင်းပြည်နယ်၊ ဟားခါးမြို့နဲ့ တီးတိန်မြို့များပါ၀င်ပြီး မြို့နယ် ၂ ခုပေါင်းမှာ မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ ၃၉၈၉၉ ဦးရှိတယ်လို့ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကထုတ်ပြန်တဲ့ စာရင်းအရသိရပါတယ်။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ စာရင်းအရ ဟားခါးမြို့နယ်မှာ မဲပေးနိုင်သူ ၂၇,၄၇၅ ဦး၊ တီးတိန်မြို့နယ်မှာ ၁၂,၄၄၂ ဦးရှိတယ်လို့ဖော်ပြပါတယ်။ ဟားခါးမြို့နယ်မှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတုန်းက ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ စုစုပေါင်း ၃၉၆၉၆ ဦး ရှိခဲ့ပြီး ယခု ၂၀၂၅ ခုနှစ်မှာကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ၂၇,၄၇၅ ဦး ရှိတယ်လို့ဖော်ပြတဲ့ အတွက် ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကာလမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူဦးရေနှင့်ယှဥ်လျှင် ၆၉.၂၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ တီးတိန်မြို့နယ်မှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ…

အောက်တိုဘာလ ၂ ရက်။ ချင်းပြည်နယ်၊ ကန်ပက်လက်မြို့နယ် အမှတ် (၅) ဒေသ အမ်ပုံရွာနဲ့ စံအိမ်နူးကျေးရွာအကြား လမ်းပိုင်းတွေ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းအတွင်း မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခဲ့လို့ မြေပြိုပြီး လမ်းပိုင်းပျက်စီးနေတယ်လို့ အမှတ် – ၅ ဒေသပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ မြေပြိုပြီး လမ်းပိုင်းပျက်စီးနေတဲ့ လမ်းဟာ စံအိမ်နူး၊ ခိတော်ရွာ၊ မဆွီးတွီရွာ၊ တုံငယ်ရွာ၊ လှလောင်းပန်းကျေးရွာက ဒေသခံပြည်သူတွေ စားနပ်ရိက္ခာသယ်ယူရာမှာ အဓိကအသုံးပြုတဲ့ လမ်းပိုင်းတွေဖြစ်ပြီး အခုလို လမ်းပိုင်းပျက်စီးမှုကြောင့် ဒေသခံမိဘပြည်သူတွေ အခက်ခဲဖြစ်နေကြတယ်လို့လည်း ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ အဆိုပါ လမ်းပိုင်းပျက်စီးနေမှုတွေကို အမှတ် – ၅ ဒေသပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် ကြိုးစားနေပြီဖြစ်ပြီး ရပ်နီးရပ်ဝေးရှိ မိဘပြည်သူတွေအနေနဲ့လည်း ဝိုင်းဝန်းပံ့ပိုးကူညီပေးကြဖို့ကိုလည်း အမှတ် – ၅ ဒေသပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က…

By အောင်မြင့် လေးတူချင်းနဲ့ လေးမြို့ချင်းမတူကြောင်း ရေးသားခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ လေးမြို့ချင်း ဆိုတာကို စာအုပ်စာတမ်းများမှာ တွေ့လာရပါတယ်။ ရခိုင်မှာ “လေးမြို့” ၊ ချင်းမှာ “လည်မျို” အစ။ ဒီနေ့မှာတော့ “လေးမြို့ချင်း” နဲ့ပတ်သက်ပြီး အနည်းငယ် တင်ပြပါမယ်။ ချင်း(၅၃)မျိုး ထဲမှာ “လေးမြို့”(Laymro) ဆိုပြီး အမှတ်စဉ်(၄၀)မှာ ပါဝင်တာကို အားလုံးသိကြ ပါတယ်။ လေးမြို့ဆိုတာက ရခိုင်လူမျိုးတွေက မြောက်ဦးမြို့နဲ့ (၅)ခန့်အကွာ မြစ်ရဲ့ ဟိုဘက်၊ ဒီဘက် အနီးအနားမှာ ရခိုင်ရှင်ဘုရင်တစ်ပါးက မြို့လေးမြို့ကို တည်ဆောက်ခဲ့လို့ လေးမြို့မြစ်ဆိုပြီး ခေါ်သွင်ခြင်းခံရသလို၊ လေးမြို့ခေတ်ဆိုပြီးလည်း ရခိုင်ဘုရင်ခေတ် တစ်ခေတ် ပေါ်ထွန်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မတူပီမြို့နယ်က ချင်းတွေကတော့ ဗမာလို “လည်မျို” လို့ပဲ ခေါ်ကြပါတယ်။ အဲဒီချောင်းမှာ ရှိတဲ့ သတ္တဝါ…