January 2025

ဇန်န၀ါရီလ ၁၄ ရက်။ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ဆက်နွယ်ပြီး သေဆုံးသူ ၇၁ ဦးရှိပြီးမီဇိုရမ်ပြည်နယ်နဲ့ နယ်နိမိတ်ရှည်ထိစပ်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဖက်ကနေ မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုအတွက် ကြီးမားတဲ့ စိန်ခေါ်မှုရှိနေဆဲဖြစ်တယ်လို့မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ယစ်မျိုးနဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးဦးစီးဌာနရဲ့အစီရင်ခံစာအရသိရကြောင်း ဇန်နဝါရီလ(၁၃) ရက်နေ့မှာ The northeast Today မီဒီယာကဖော်ပြပါတယ်။ “ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း သေဆုံးသူဦးရေထက်စာရင် ဒီနှစ်စာရင်းမှာ ၇၄ ဦးသေဆုံးတာဟာသေဆုံးမှု အနည်းငယ်လျှော့သွားတယ်။ သေဆုံးသူအများစုကတော့ ဘိန်းဖြူသုံးစွဲမှုနဲ့အဓိကဆက်စပ်ပါတယ်” လို့ ဌာနရဲ့ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Peter Zohmingthanga ကပြောပါတယ်။ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်အစိုးရအနေနဲ့ ၁၉၈၄ ခုနှစ်ကစတင်ပြီး မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီးသေဆုံးသူများစာရင်းကို သီးခြားထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးထုတ်ပြန်တဲ့ ၂၀၂၄ခုနှစ်အစီရင်ခံစာအထိ အမျိုးသမီး ၂၃၀ ဦးအပါအဝင် လူပေါင်း ၁၈၈၁ ဦးသေဆုံးသေဆုံးခဲ့တယ်လို့သိရပါတယ်။ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်အတွင်း အရက်ယမကာများတရားမဝင်တင်သွင်းခြင်းနဲ့ရောင်းချခြင်း၊လိုင်စင်မပါပဲ မှောင်ခိုဖြင့်ဝယ်ယူသောက်သုံးခြင်းတွေကို တားမြစ်ထားပေမယ့်လည်းမကြာခင်နှစ်ပိုင်းများက ဘိန်းဖြူသုံးစွဲမှုပိုမိုမြင့်တက်လာပြီး…

ဇန်နဝါရီလ ၁၄ ရက်။ အာရက္ခတပ်တော် (AA) ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်၊ ဆမီးမြို့ပေါ် တစ်နေရာကို စစ်ကောင်စီက ယမန်နေ့ ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့ည ၁၂ နာရီဝန်းကျင်မှာ လေကြောင်းကနေ ဗုံးကြဲတိုခိုက်တာတွေ လုပ်ခဲ့ကြောင်း၊လူထိခိုက်မှုရှိမရှိမသိရသေးကြောင်း ပလက်ဝဒေသခံတွေဆီကနေ သိရပါတယ်။ တခြားဒေသကိုရောက်နေတဲ့ ပလက်ဝဒေသခံတစ်ဦးက “လေကြောင်းတိုက်ခိုက်တာက သေချာတယ် ပြည်သူအထိအခိုက်နဲ့ အသေးစိတ်အခြေအနေနဲ့ ပက်သက်ပြီး မသိရသေးဘူး၊ ဖုန်းလိုင်းတွေက ဖြတ်ထားတော့ ဆက်သွယ်ချိတ်ဆက်နေဆဲဖြစ်တယ် သိရရင် ချက်ခြင်းပြန်အကြောင်းကြားလိုက်မယ်” လို့ပြောပါတယ်။ ပလက်ဝမြို့နယ် သတင်းတွေကို ဖော်ပြတဲ့ Kimo Media မှာတော့ ဆမီးမြို့ အမှတ် (၂) ရပ်ကွက်က ထွေအုပ်ရုံးအနီးအနား တဝိုက်ကို မနေ့ည ၁၂ နာရီဝန်းကျင်လောက်မှာ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ထွေအုပ်ရုံး မီးလောင်တာတွေ ရှိခဲ့တယ်လို့…

ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်။ မြန်မာ – အိန္ဒိယနိုင်ငံနယ်စပ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ တမူးမြို့မှာ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲဖြစ်လာမယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကြောင့် တမူးမြို့ကဒေသခံ ပြည်သူထောင်ချီဟာ ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း မြို့ကို စွန့်ခွာထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေကြတယ်လို့ သိရပါတယ်။ တမူးဒေသခံတစ်ဦးက “မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲတွေဖြစ်လာတော့မယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကြောင့် အားလုံးနီးပါးလိုလို အဆင်ပြေမယ့် အရပ်ဒေသတွေကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေကြတယ် တချို့က အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်ကို ထွက်ပြေးကြတာရှိသလို တချို့က ကလေးမြို့ဘက်စတဲ့ နေရာတွေကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေကြတယ်လို့ သိရတယ်” လို့ပြောပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံနဲ့ တစ်မိုင်ဝန်းကျင်သာဝေးကွာတဲ့ တမူးမြို့မှာ စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ ပျူစောထီးတွေက စိုးမိုးထားပြီး တိုက်ပွဲဖြစ်လာမယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကြောင့် ဒေသခံတွေဟာ ကားကြီး၊ ကားငယ်၊ ဆိုင်ကယ်တွေနဲ့ပါ နေ့စဉ် ထွက်လာကြတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။ နေ့စဉ် တမူးမြို့ကို စွန့်ခွာထွက်လာကြတဲ့သူတွေကို စစ်ကောင်စီတပ်ဘက်ကရော၊ တော်လှန်ရေးတပ်ဘက်ကရော ဂိတ်တွေကို ဖွင့်ပေးထားတယ်လို့လည်း သိရပြီး…

မိုင်မိုင်မန်းထာ “ငါအင်အားရှိတယ် ငါအင်အားရှိတဲ့အတွက် ငါသိမ်းတယ်ကွာ မင်းတို့ဘာတတ်နိုင်လဲဆိုတာမျိုး သူတို့လည်း အဲ့တာခံခဲ့ရတယ် လေ ဗမာကအင်အားရှိတော့ မင်းတို့ရေနံတွေ ကြိုက်သလိုလုပ်မယ် ငါသုံးချင်သလိုသုံးမယ် မင်းတို့ ရော့အင့် တစ်ပြား/နှစ်ပြားပေးလိုက်တာ ဘယ်လောက်ခံပြင်းဖို့ကောင်းလဲ အဲ့တာ ကိုယ်ကိုတိုင်က အဲလိုဟာမျိုးခံလိုက်ရပြီးတော့ …. ကိုယ်ကအင်အားနည်းနည်းရှိလို့ဆိုပြီး အဲ့တာမျိုး ပြန်လုပ်မယ်ဆိုတာတော့ မသင့်တော်ပါဘူး ဒါကတော့ နောက်ပြီးတော့ ပြဿနာတွေက ကျနော်တို့မှာနည်းပါတယ်” ဝါရင့်ချင်းနိုင်ငံရေးသမား Salai Kipp နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဟောင်း၊ ချင်းကျောင်းသားခေါင်းဆောင်ဟောင်း၊ ဝါရင့်ချင်းနိုင်ငံရေးသမားလည်းဖြစ်သူ ဒီမိုကရေစီအတွေးအခေါ်နဲ့ ဖက်ဒရယ်ကျွမ်းကျင်သူ Salai Kipp က အာရက္ခတပ်တော် (AA) ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ချင်းပြည်နယ်ပလက်ဝမြို့နယ်အရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူ့အမြင်တွေကို Chin World Media ဆီမှာ အခုလို ဖြေကြားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အာရက္ခတပ်တော် (AA) ဟာ ၂၀၂၃ ခုနှစ်…

ကာလကြာရှည်ပိတ်ထားတဲ့ အိန္ဒိယ – မြန်မာနယ်စပ် မိုရေးစျေးကို ပြန်ဖွင့်နိုင်ရန်နဲ့နှစ်ဖက်ကုန်သွယ်ရေးပြန်လည်စတင်နိုင်ရန် သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့ပြင်ဆင်လျက်ရှိကြောင်း မဏိပူရ်ပြည်နယ်တာဝန်ရှိသူတွေက အတည်ပြုပြောကြားတယ်လို့ဇန်နဝါရီလ (၁၀) ရက်နေ့ထုတ် The Mizoram Post သတင်းစာမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံဖက်ခြမ်း မဏိပူရ်ပြည်နယ်တွင်းမျိုးနွယ်စုပဋိပက္ခများကြောင့် မိုရေး -တမူးနယ်စပ်စျေးနဲ့နယ်စပ်ကို မကြာခဏပိတ်ခဲ့ရပြီးနောက် မြန်မာပြည်ဖက်ခြမ်းပြည်တွင်းစစ်ပဋိပက္ခပိုမိုဆိုးရွားလာတဲ့ အခြေအနေကြောင့်နှစ်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်မျဉ်းပေါ်ရှိမိုရေးနယ်စပ်စျေးကို ကာလကြာရှည်စွာပိတ်ထားခဲ့ရာမှယခုကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းများပြန်လည်စတင်နိုင်ရန် မဏိပူရ်ပြည်နယ်ဖက်ကတရားဝင်ပြောကြားလာခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ထိုသို့ ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း အဆင်ပြေစေရန်အတွက် နယ်စပ်ဂိတ် အမှတ် (၁) နဲ့ (၂)နှစ်ခုလုံးကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်သွားဖို့ပြင်ဆင်မှုများဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး ယင်းကြိုးပမ်းမှုရဲ့တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေနဲ့ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များက အိန္ဒိယဖက်ခြမ်းမိုရေးမြို့သို့ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသား၊ ကုန်သည် ၆၀ဦးကိုလည်းနယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ခွင့်စတင်ပေးနေပြီဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်နိုင်ရန်အတွက် ဝင်ခွင့်လက်မှတ်များရရှိဖို့လျှောက်ထားသူများအနေနဲ့ မိုးရေးမြို့ရှိ အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များထံဇီ၀ဗေဒဆိုင်ရာအချက်အလက်၊ ဓာတ်ပုံများနဲ့ အခြားလိုအပ်တဲ့ စာရွက်စာတမ်းများကိုတင်သွင်းဖို့ လိုအပ်မှာဖြစ်တယ်လို့ မဏိပူရ်အာဏာပိုင်များကပြောပါတယ်။ အဆိုပါ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ခွင့်လက်မှတ်ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသားများအနေနဲ့…

ရဲဘော်ကျော်သန်း  မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်တွေရဲ့ ၁၀၂၇ နိုးထလှုပ်ရှားမှု (Insurrection) ကို မျဉ်းသတ်ခွဲခြားလိုက်ရင် နွေဦးတော်လှန်ရေးရဲ့ မတိုင်မှီနဲ့ နောက်ပိုင်းကို ပထမဆင်နဲ့ ဒုတိယဆင့်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်။ ပထမပိုင်းကာလ စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေးမှာ လူထုအတွက် စိတ်ဓါတ်ခွန်အားဖြစ်စေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေမှာ စံနမူနာထား လေးစားရတဲ့ လူမျိုးစုအဖွဲ့တွေက ဗမာပြည်ထောင်စုမှာ အငယ်ဆုံးပြည်နယ် လူမျိုးစုတွေဖြစ်တဲ့ ချင်းနဲ့ ကယားတို့ဖြစ်တယ်။ ဒီအကြောင်းကို အကြောင်းဆိုက်တိုင်း မိတ်ဆွေကြားမှာပြောဖြစ်ပါတယ်။ ပြောရရင် သူတို့ဟာ ပထမပိုင်းကာလမှာ တိုက်ပွဲကို ဦးဆောင်သူ၊ တိုက်ပွဲရဲ့ ဝိညာဉ်အလံကိုင်လို့တောင် ကျနော်ရှုမြင်မိပါတယ်။ ခုတော့ ကျနော်အလေးထား စောင့်ကြည့်အားပေးနေတဲ့ သူတို့ ချင်း ညီနောင်တွေဆီက စိတ်မချမ်းမြေ့စရာ ပူပန်သောကရောက်စရာ သတင်းတွေကြားနေရတယ်။ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (Chin National Front) ဦးစီးတဲ့ ချင်းလန်းကောင်စီ( (Chinland Council) လက်အောက်ခံ…

၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယ အရှေ့မြောက် ပြည်နယ် တစ်ခုဖြစ်သော မဏိပူရပြည်နယ် ရှိ အင်ဖာ (Imphal) လွင်ပြင်တွင် နေထိုင်သော လူများစုလူမျိုးဖြစ်သည့် ကသည်း (Meitei) လူမျိုးများ နှင့် ချင်းအနွယ်ဝင် ကူကီလူမျိုးများ နှင့် ဇိုလူမျိုးများ အပါအဝင် ယင်းလွင်ပြင်ကို ဝန်းရံထားသည့် တောင်တန်းဒေသေတွင် နေထိုင်သော မျိုးနွယ်စုဝင်များ အကြား တွန်းတိုက်မှုကြောင့် အကြမ်းဖက်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ အကြမ်းဖက်မှုကြောင့် လူပေါင်း ၉၈ဦး အသက်ရှုံးဆုံးခဲ့ရပြီး ၃၁၀ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ မဏိပူရ ပြည်နယ် တွင် လွန်ခဲ့သော တစ်လအတွင်းကဖြစ်ပွားခဲ့သော ဟိန္ဒူ – ခရစ်ယာန် လူမျိုးစုဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ ဆက်လက်…

ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်။ ချင်းပြည်နယ်၊ ကန်ပက်လက်မြို့၊ မြို့မနယ်မြေအတွင်း တောင်တက်ခရီးသွားပြည်သူ တွေအနေနဲ့ တောင်ဇလပ်ပန်း၊ ချယ်ရီပန်းနှင့် အခြားသစ်ခွပန်းတွေ ခူးယူသယ်ဆောင်တာ အကိုင်းအခက်တွေ ချိုးယူတာတွေ မလုပ်ဖို့ CDF – Kanpetlet တပ်ရင်း – ၃ (တူးမီးတပ်ရင်း) က ဒီကနေ့ ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့မှာ အသိပေးထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ထုတ်ပြန် အသိပေးတဲ့နေ့ကစလို့ တောင်ဇလပ်ပန်းတွေ၊ ချယ်ရီပန်းတွေနဲပ သစ်ခွပန်းတွေ ခူးယူသယ်ဆောင်တာမျိုးတွေ့ရှိရင် မည့်သည့်နေရာမဆို ထိရောက်စွာ ဖမ်းဆီးအရေးယူ တာတွေ လုပ်ဆောင်မှာ ဖြစ်ကြောင်း အသိပေးထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ ချင်းညီနောင်အဖွဲ့နဲ့ မဟာမိတ်တွေက မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ ကိုအောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ကန်ပက်လက်မြို့ကို ဆက်လက်သိမ်းပိုက်မယ့်အချိန်မှာ ကန်ပက်လက်မြို့က စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ ကန်ပက်လက်မြို့ကို စွန့်ခွါထွက်ပြေးသွားတဲ့ အတွက် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့က ပြီးခဲ့တဲ့…

ဇန်န၀ါရီလ ၁၀ ရက်။ ခရစ်စမတ်ကာလကတည်းက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နဲ့ မြန်မာနယ်စပ်ကနေ အိန္ဒိယနိုင်ငံဖက်ကိုစစ်ဘေးရှောင် ဖို့ ခြေကျင်နဲ့လျှောက်လာတဲ့ ချင်းလူမျိုး Bawm မျိုးနွယ်စု လူဦးေရ ၃၀ ခန့် ကို မီဇိုရမ်ပြည်နယ် Lawngtlai ခရိုင်တွင်းရောက်ရှိလာခဲ့တဲ့အတွက် Tuithumhar ကျေးရွာရှိအာသံရိုင်ဖယ်တပ်စခန်းမှာ ခိုလှုံခွင့်ပေးထားလျက်ရှိနေကြောင်း ခရိုင်ရဲတပ်ဖွဲ့က ဇန်န၀ါရီလ (၉)ရက်နေ့မှာ သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ထိုသို့ ခရစ်စမတ်ကာလကတည်းက ခြေကျင်နဲ့ စစ်ရှောင်ဖို့ထွက်လာသူများမှာမွေးကင်းစကလေးငယ် (၉) ဦးအပါအဝင် ကလေးငယ်ပေါင်း ၁၅ ဦး၊ အမျိုးသား (၈) ဦး၊အမျိုးသမီး (၅) ဦးတို့ဖြစ်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်စစ်တကောင်းတောင်တန်းဒေသရှိ Bandarban ခရိုင်ရှိ ခမ်တလန်ပါရာ ကျေးရွာနဲပေါက်ခန်းကျေးရွာကနေ စစ်ရှောင်လာတာဖြစ်တယ်လို့ အာသံရိုင်ဖယ်စခန်းကိုသွားရောက်ကြည့်ရှုခဲ့တဲ့ Hruitezawl ကျေးရွာကောင်စီဥက္ကဌ Rinsanga ကပြောပါတယ်။ သူက…