မြန်မာ့အရေးအပေါ် တရုတ်၊ရုရှား ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုနှင့် အိန္ဒိယနယ်စပ်ပြသနာ

Chin Leader Talks Myanmar-India Ties, Junta’s Growing Ties With Russia Sui Khar, the vice-chairman of the Chin National Front (CNF), says that Myanmar’s civil war is approaching a tipping point, both within and beyond Chin State.

By Karishma Hasnat June 11, 2025/The Diplomat

ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ဒုတိယဥက္ကဌဖြစ်သူ Dr.Sui Khar အား The Diplomatသတင်းဌာနမှ အင်တာဗျူးခဲ့ရာ အဆိုပါအင်တာဗျူးတွင် မြန်မာစစ်တပ်၏လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ထိုမှဖြစ်ပေါ်လာသောလူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းများ ဆိုးရွားလာခြင်းအကြောင်း၊လက်ရှိမြန်မာပြည်တွင်းပဋိပက္ခသည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းသာမဟုတ်ပဲ ပြည်တွင်းပြည်ပနှစ်ခုစလုံးတွင် စိုးရိမ်ရသည့် အထွက်အထိပ်ပိုင်းသို့ ချဉ်းကပ်နေပြီဟုပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့အပြင် လက်ရှိမြန်မာပြည်တွင်းပဋိပက္ခ၌ တရုတ်၊ ရုရှားကဲ့သို့အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ပါဝင်ပတ်သက်မှုတိုးလာသကဲ့သို့ ထိုကဲ့သို့ တိုးလာခြင်းကြောင့်ပြည်တွင်းစစ်ကိုဆက်လက်ရှည်လျားမှုကို ဖြစ်စေမည်ဖြစ်ခြင်းကြောင့် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တစ်လျှောက်တွင် မူးယစ်ဆေးဝါးမှောင်ခိုရောင်းဝယ်မှုများမြင့်တက်စေလာနိုင်ကြောင်း CNF ဒုတိယဥက္ကဌ Dr.Sui Khar မှသတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်တရုတ်နှင့်ရုရှားတို့၏ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် ထောက်ပံ့မှုကြောင့်မြန်မာပြည်တွင်းစစ်အဓွန့်ကြာရှည်ပြီး အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ် တစ်လျှောက် ရာဇဝတ်မှုများနှင့်မတည်ငြိမ်မှုများတိုးလာနိုင်သဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီးကြားနေမူဝါဒကို ပြန်လည်သုံးသပ်ဖို့လိုအပ်နေပြီဟု သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။

စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု

စစ်ကောင်စီအနေဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုများသည် မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင်မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းတွင် ပြင်းထန်သော ငလျင်လှုပ်ပြီးနောက်နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (SAC) က ကြေညာခဲ့သည့် တစ်ဖက်သတ်အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးများရှိနေသော်လည်း လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခဲ့သည်။ မေလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ဒီပဲယင်းမြို့နယ်ရှိ NUG အဖွဲ့က ဦးဆောင်သည့် ကျောင်းတစ်ကျောင်းကိုလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတစ်ခုကြောင့် ကလေးငယ် ၂၀ ဦးအပါအဝင် လူ ၂၂ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး၁၀၀ ခန့် ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။

နောက်တစ်နေ့တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ရသေ့တောင်မြို့နယ်ရှိကျေးရွာတစ်ရွာကို စစ်ကောင်စီတိုက်လေယာဉ်တစ်စီးက ဗုံးကြဲခဲ့ရာ အနည်းဆုံး အရပ်သား ၁၃ဦး သေဆုံးပြီး ၂၀ ဦးကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။

CNF ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ Dr.Sui Khar က တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အုပ်စုနှင့်ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသများအပေါ် စစ်တပ်၏ လေကြောင်းနှင့်လက်နက်ကြီးတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်နေခြင်းကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့သည်။
“မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့အပြားမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ တိုးလာနေတယ်။ ပစ်မှတ်ကလက်နက်ကိုင်တွေမဟုတ်ဘဲ အပြစ်မဲ့ပြည်သူတွေပါ” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၏ လူ့အခွင့်အရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အစီရင်ခံစာအရဧပြီလတွင် စစ်တပ်၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရွယ်မရောက်သေးသူ ၃၄ဦးအပါအဝင် စုစုပေါင်း ၂၃၃ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတစ်ခုတည်းတွင်လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ၇၀ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ကျောင်း ၁၀ ကျောင်း ပျက်စီးခဲ့သည်။

စစ်ကောင်စီသည် ယခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက်၎င်း၏အစီအစဉ်များကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေပြီး၊ ယင်းရွေးကောက်ပွဲကိုအရပ်သားမျက်နှာဖုံးနောက်ကွယ်မှ အာဏာကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရန် နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ်ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရှုမြင်ကြသည်။

Dr.Sui Khar က မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် ရုရှား၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုတိုးလာခြင်းအပေါ် စိုးရိမ်မှုကို ပြောဆိုခဲ့ပြီး ယင်းသည် ယခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ကျင်းပရန်စီစဉ်ထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲများကို တရားဝင်ဖြစ်စေရန် ကူညီနိုင်သည်ဟုဆိုသည်။Dr.Sui Khar က မြန်မာနှင့် ရုရှားအကြား စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆက်ဆံမှုများပိုမိုနက်ရှိုင်းလာခြင်းသည် ပြည်တွင်းစစ်၏ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကို ထမ်းပိုးနေရသောအရပ်သားများအတွက် အထူးစိုးရိမ်စရာဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ဤတိုးပွားလာသောပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် စစ်တပ်အား ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီနှင့် နောက်ပိုင်းတွင်
၎င်း၏တိုက်ခိုက်မှုများကို ပိုမိုပြင်းထန်စေရန်သာ အားပေးနိုင်ကြောင်း ၎င်းကပြောကြားခဲ့သည်။

ဒေါက်တာရွှေခါးရ်က “SAC က ရုရှားကနေ ခေတ်မီလက်နက်တွေ ရရှိတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါဟာလျှော့စျေးနဲ့ ရတာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ရုရှားအနေနဲ့ ငွေကြေးလိုအပ်နေတာကြောင့်ဒီအစီအစဉ်က နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် အကျိုးရှိပါတယ်။ SAC ရဲ့ပြည်တွင်းလက်နက်ထုတ်လုပ်မှုကလည်း လိုအပ်ချက်ကို မဖြည့်ဆည်းနိုင်ဘူးလို့ ထင်ရပါတယ်”
ဟု ပြောကြားသည်။

စစ်အစိုးရ၏ ရုရှားနှင့် ဆက်ဆံရေး တိုးလာခြင်းသည် စစ်အစိုးရ၏ စီစဉ်ထားသောရွေးကောက်ပွဲများကိုနိုင်ငံတကာ တရားဝင်မှု ရရှိစေရန်သာမကဘဲ အင်အားကြီးမဟာမိတ်များ၏ ထောက်ခံမှု ရှိနေဆဲဖြစ်ကြောင်း
ဒေါက်တာရွှေခါးရ်ကပြောသည်။
“ရုရှားက ဒီနှစ်ကုန် ဒါမှမဟုတ် လာမယ့်နှစ်အစောပိုင်းမှာ ကျင်းပဖို့ မျှော်မှန်းထားတဲ့ရွေးကောက်ပွဲတွေကို မြန်မာကို ဘယ်လိုကူညီမလဲဆိုတာ မရှင်းသေးပေမယ့် ကျွန်တော်တို့စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ မင်းအောင်လှိုင်ဟာ လုပ်ငန်းစဉ်ကို တရားဝင်ဖြစ်စေဖို့ နိုင်ငံတကာရဲ့ထောက်ခံမှုကို ရှာဖွေနေတယ်ဆိုတာ ထင်ရှားပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

စစ်ကောင်စီ ဥက္ကဌ နဲ့ နိုင်ငံခြားခရီးစဉ်

လေ့လာသူများက ယခုနှစ် ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၏ ရုရှားနှင့် ဘီလာရုစ်သို့ မကြာသေးမီကပြုလုပ်ခဲ့သော အလည်အပတ်ခရီးစဉ်များသည် ဆက်ဆံရေးခိုင်မာစေရန်နှင့် စစ်ရေးနှင့်သံတမန်ရေးထောက်ခံမှု ရရှိစေရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို ပြသနေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ရုရှားသို့ မတ်လက ၎င်း၏ ပဉ္စမအကြိမ်မြောက်တွေ့ဆုံပြီးနောက်ဆုံးခရီးဖြစ်သည့် မေလ ၈ ရက်နေ့ခရီးစဉ်တွင် မော်စကိုမြို့ရှိ ခရမ်လင်နန်းတော်၌ သမ္မတဗလာဒီမာပူတင် (Vladimir Putin) က နိုင်ငံတော် ညစာစားပွဲဖြင့် ဧည့်ခံခဲ့သည်။
စစ်ကောင်စီက တရားဝင် နှစ်ဖက်တွေ့ဆုံမှုကို ချက်ခြင်းမဖော်ပြသော်လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် မော်စကိုမြို့တွင် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်နှင့် ကာဇက်စတန်သမ္မတကာဆင်မ်-ဂျိုမာ့တ် တိုကာယက်ဗ် (Kassym-Jomart Tokayev) တို့နှင့်လည်း တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်းနောက်ပိုင်းတွင် ကြေညာခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်က Democratic Voice of Burma က စစ်အစိုးရသည် ရုရှားမှလက်နက်များနှင့် ဒရုန်းများ ဝယ်ယူနေကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ မေလ ၂၂ရက်နေ့ထုတ် Global New Light of Myanmar သတင်းစာပါ အစီရင်ခံစာတစ်စောင်တွင် ရုရှား၏စက်မှုစီမံကိန်းများအပေါ် အကူအညီပေးမှုများကိုဖော်ပြခဲ့ပြီး ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ အမှတ် (၂)သံမဏိစက်ရုံတွင် ပြည်တွင်းသံရိုင်းများကို အသုံးပြု၍ သံရည်စက်များ ထုတ်လုပ်မည့်အစီအစဉ်လည်း ပါဝင်သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် မေလတွင် ကုလသမဂ္ဂက ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်းရုရှားကုမ္ပဏီများသည် မြန်မာစစ်တပ်သို့ စစ်ဘက်သုံးပစ္စည်းများ ဒေါ်လာ ၄၀၆ သန်း တန်ဖိုးရှိရောင်းချခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့သည်။

တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံရေး

မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ်တွင် တရုတ်၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှု နက်ရှိုင်းလာခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ဒေါက်တာရွှေခါးရ်က စစ်တပ်နှင့် အဓိကတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့သုံးဖွဲ့ပေါင်းစည်းထားသည့် ညီနောင်သုံးဖွဲ့မဟာမိတ်အကြား မကြာသေးမီက တရုတ်ကကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးသည် ဟန်ပြသက်သက်သာဖြစ်ပြီး
ပေကျင်းကို ကျေနပ်စေရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီနဲ့ ညီနောင်သုံးဖွဲ့မဟာမိတ် နှစ်ဖက်စလုံးက
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို လူသိရှင်ကြား ထောက်ခံကြပေမယ့် မြေပြင်အခြေအနေက
ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်သည် ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်သူအဖြစ် နေရာယူရန်ကြိုးပမ်းနေသော်လည်း နှစ်ဖက်စလုံးအပေါ် ၎င်း၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုမှာ အကန့်အသတ်ရှိသည်။
“SAC လည်း တရုတ်စကားကို တကယ်နားမထောင်ဘူး။ ညီနောင်မဟာမိတ်လည်းတရုတ်စကားကို တကယ်နားမထောင်ဘူး။ သူတို့တိုက်မယ့်နေရာတွေအတွက်ကြိုတင်တွက်ချက်နေရာချထားပြီးဖြစ်တယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် တရုတ်က ကူမင်းမြို့၌ ဆွေးနွေးပွဲများအပြီး မြန်မာစစ်တပ်နှင့်မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင် မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) အကြားသဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။ ထိုသဘောတူညီချက်သည်၂၀၂၃ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းကတည်းက မဟာမိတ်အဖွဲ့က သိသာထင်ရှားသော နယ်မြေများသိမ်းပိုက်ရရှိထားသည့် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ စစ်တပ်၏ အခြေအနေ လုံးဝပြိုလဲခြင်းကိုတားဆီးရန်နှင့် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ကုန်သွယ်မှု ပြန်လည်စတင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။

ထိုအချိန်မှစ၍ တရုတ်က သဘောတူညီချက် အကောင်အထည်ဖော်မှုကို ကြီးကြပ်ရန်စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။စစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်သည့် တိုက်ပွဲရှိသော်လည်း စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေးအင်အားစုများအချင်းချင်းအကြား တင်းမာမှုများဖြစ်ပေါ်လာခြင်းက ထင်ရှားသည့်အကျိုးဆက်ဖြစ်သည်ဟု Dr.Sui Khar ကမီးမောင်းထိုးပြောကြားခဲ့သည်။

ကိုးကန့်တိုင်းရင်းသားတရုတ်များကို ကိုယ်စားပြုသည့် MNDAA က နယ်မြေများရရှိပြီးနောက်ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (PDFs) ကို ဘေးဖယ်ထားခဲ့သည်ဟုထောက်ပြသည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၏ နယ်စပ်အကျပ်အတည်း

Dr.Sui Khar က မြန်မာအပေါ် အိန္ဒိယ၏ မူဝါဒနှင့်ပတ်သက်၍လည်း ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်များ၏လှုပ်ရှားမှုသည် အိန္ဒိယ၏ အရှေ့မြောက်ပြည်နယ်ဖြစ်သောမီဇိုရမ်နှင့် ခိုင်မာသော နယ်စပ်ဆက်စပ်မှုရှိပြီး မီဇိုရမ်သည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ၅၁၀ ကီလိုမီတာနယ်စပ်ထိစပ်လျက်ရှိသည်။ CNF ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA)၏ စခန်းဖြစ်သော ဗစ်တိုးရီးယားစခန်းသည် နယ်စပ်မှ ကီလိုမီတာ အနည်းငယ်သာ
ကွာဝေးသည်။

ပြီးခဲ့သည့် နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ကျေးရွာများအပေါ်မြန်မာလေတပ်ဂျက်လေယာဉ်များ၏တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ပြည်သူများထိတ်လန့်ရပြီးအိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ဖက်သို့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်သည့်ဒုက္ခသည်များကိုတိုးပွားစေခဲ့သည်။ချင်းလူမျိုးအများအပြားတွင် မီဇိုရမ်၌ တိုင်းရင်းသားနှင့် ဆွေမျိုးရင်းချာများရှိပြီးချင်းဒေသကာကွယ်ရေးတပ်များသည် အစားအစာနှင့် ဆေးဝါးများအတွက် အိန္ဒိယရှိရပ်ရွာများအပေါ် မှီခိုနေရကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

မီဇိုရမ်နည်းတူ မြန်မာနိုင်ငံနှင့်နယ်နိမိတ်ချင်းစပ်သည့် မဏိပူရပြည်နယ်သည် မီဇိုရမ်နှင့်မတူဘဲနေရာပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ရသူများကို ကြိုဆိုခဲ့သော်လည်း “တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်းဝင်ရောက်မှု”နှင့်ပတ်သက်သည့် စိုးရိမ်မှုများ ရံဖန်ရံခါ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။

ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်လယ်လ်ဒူဟိုမာ (Lalduhoma) က မကြာသေးမီက ဝင်ရောက်မှုများ တိုးလာခြင်းသည် ဥပဒေနှင့်စည်းမျဉ်းကို ထိခိုက်နိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သော်လည်း မီဇိုရမ်ပြည်နယ်သည် ၎င်း၏
ချင်းညီအစ်ကိုများ ကို ဆက်လက်ထောက်ပံ့ရန် ကတိပြုထားသည်။

Dr.Sui Khar က မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် လယ်လ်ဒူဟိုမာ၏ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိချင်းဒေသကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ခွဲအမျိုးမျိုးကို စုစည်းရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် အခန်းကဏ္ဍကိုချီးကျူးခဲ့သည်။ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်သည် မတ်လက မီဇိုရမ်ပြည်နယ် အိုက်ဇောလ်မြို့တွင်ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ (CNC) ဖွဲ့စည်းရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။

CNC သည် ယခင်က သဘောထားကွဲလွဲခဲ့သော ချင်းလန်းကောင်စီ (Chinland Council) နှင့်ကြားကာလချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Chin National Consultative Council)အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကို ပေါင်းစည်းရန်အထောက်အကူဖြစ်စေခဲ့သည်။ CNC ဖွဲ့စည်းခြင်းကိုအိုက်ဇောလ်မြို့တွင် ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် လယ်လ်ဒူဟိုမာက
ချင်းဒေသကာကွယ်ရေးခေါင်းဆောင်များ (CNF ကိုယ်စားလှယ်များအပါအဝင်) ရှေ့မှောက်တွင်
ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။ ချင်းလန်းကောင်စီ၏ တည်ထောင်သူအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် CNFသည် CNC ဖွဲ့စည်းရာတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။

CNC ဖွဲ့စည်းပြီးသော်လည်း ချင်းအဖွဲ့အစည်းများအကြား အချို့သော ကွဲပြားမှုများရှိနေသေးကြောင်း ဒေါက်တာရွှေခါးရ်က ပြောကြားခဲ့သော်လည်း မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ကထိုကွဲပြားမှုများကို ပေါင်းကူးရန် “အကောင်းဆုံးကြိုးစားခဲ့သည်” ကို ၎င်းကအသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။

အိန္ဒိယ – မြန်မာနယ်စပ်မူးယစ်ဆေးဝါးပြသနာ

ဒေါက်တာရွှေခါးရ်က အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်တစ်လျှောက်၊ အထူးသဖြင့် မီဇိုရမ်တွင်မူးယစ်ဆေးဝါးမှောင်ခိုမှုများ တိုးလာခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီးလည်း ဆွေးနွေးခဲ့သည်။“အိန္ဒိယအာဏာပိုင်တွေက မီဇိုရမ်မှာ မူးယစ်ဆေးဝါးမှောင်ခိုမှုတွေ ဘာကြောင့်ဒီလောက်များပြားနေတာလဲ၊ ဘယ်သူတွေက တကယ်တမ်း နောက်ကွယ်မှာ ရှိနေတာလဲဆိုတာ
နားလည်ဖို့ လိုပါတယ်။ မီဇိုတွေက မေးခွန်းထုတ်နေကြပေမယ့် မြန်မာနိုင်ငံကနေနေရာပြောင်းရွှေ့လာတဲ့သူတွေဟာ ဒီလိုလုပ်ရပ်မျိုးတွေကို ဘယ်တော့မှလုပ်မှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ သဘောပေါက်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

Dr.Sui Khar က မူးယစ်ဆေးဝါးမှောင်ခိုမှုအတွက် “အခြားသူများ” က တာဝန်ရှိကြောင်းထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ ၎င်းက အသေးစိတ်မပြောသော်လည်း COVID-19ကပ်ရောဂါနှင့် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း၊ အထူးသဖြင့် ပြီးခဲ့သည့် နှစ်နှစ်အတွင်းတရားမဝင်လုပ်ငန်းများ သိသိသာသာ တိုးပွားလာကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ Dr.Sui Kharက အိန္ဒိယနယ်စပ်တွင် မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်မှုမြင့်တက်လာခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီးမည်သည့်အဖွဲ့များနှင့်သက်ဆိုင်သည်ကို အသေးစိတ်မပြောသော်လည်း တရုတ်နှင့်ရုရှားတို့မှစစ်ကောင်စီအစိုးရအပေါ် ထောက်ပံ့ကူညီမှုကြောင့် ပြည်တွင်းစစ်ကြာရှည်ကာ အိန္ဒိယ -မြန်မာနယ်စပ်အကြား မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်မှု၊ မတည်ငြိမ်မှု၊ရာဇဝတ်မှုများတိုးလာနိုင်သဖြင့် အိန္ဒိယအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်ပြီးကြားနေနိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်မှုကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် Dr.Sui Khar ကပြောထားသည်။

The Diplomat သို့ Assam Rifles မှမျှဝေသည့် တရားဝင်ကိန်းဂဏန်းများအရ မတ်လမှမေလအထိ မီဇိုရမ်၏ Champhai ခရိုင်တွင် ရူပီး ၁၉၀ ကုဋေ (ဒေါ်လာ ၂၂.၇၅ သန်း) တန်ဖိုးရှိမူးယစ်ဆေးဝါးများကို သိမ်းဆည်းရမိခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတွင် မက်သမ်ဖက်တမင်း ၃၄ ကီလိုဂရမ်နှင့်ဟီးရိုးအင်းနံပါတ် ၄ (Heroin No. 4) ၄ ကီလိုဂရမ် ပါဝင်သည်။

ပြည်နယ်အာဏာပိုင်များ၏ အဆိုအရ ယခုနှစ်အစောပိုင်းမှစ၍ တရားမဝင်နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်လုပ်ငန်းများဖြင့်မြန်မာနိုင်ငံသား ၂၈ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့်ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ ရုံးက မေလနှောင်းပိုင်းတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သော အစီရင်ခံစာတစ်ခုတွင် ၂၀၂၄ခုနှစ်အတွင်း “အရှေ့မြောက်အိန္ဒိယသို့ မက်သမ်ဖက်တမင်းဆေးပြား မှောင်ခိုမှု သိသိသာသာတိုးလာသည်” ကို မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် ဆက်ဆံရေး

CNF ခေါင်းဆောင်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ရခိုင်တပ်တော် (AA) နှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးလာခြင်းကိုလည်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ရခိုင်တပ်တော်သည် ညီနောင်သုံးဖွဲ့မဟာမိတ်၏အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ပြီးခဲ့သည့် ၁၈ လအတွင်း သိသာထင်ရှားသော နယ်မြေများသိမ်းပိုက်ရရှိပြီးနောက် ယခုအခါ ၂၇၁ ကီလိုမီတာ ရှည်လျားသော မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်
နယ်စပ်တစ်ခုလုံးကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။
“ကျွန်တော်တို့ နယ်စပ်ထိစပ်ကြပါတယ်။ ချင်းပြည်နယ်နဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပါ။ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ SAC ပဲဖြစ်ဖြစ် ကြိုက်သည်ဖြစ်စေ၊ မကြိုက်သည်ဖြစ်စေနယ်စပ်ဒေသတွေကို ထိန်းချုပ်ထားတဲ့သူတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ရမယ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က AA နဲ့ဆက်သွယ်မှုရှိနေပြီး CNA နဲ့ ဆက်သွယ်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုတွေလည်းရှိပါတယ် ” ဟု
ဒေါက်တာရွှေခါးရ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

စစ်ကောင်စီအနေနှင့်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရနှင့်AA ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထင်သာမြင်သာမရှိသည့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးရှိနေမည်ဟုပြောသည်။

Dr.Sui Khar က CNF နှင့် ရခိုင်တပ်တော်အကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုရှိမရှိနှင့်ပတ်သက်ပြီးငြင်းဆိုခဲ့သည်။ “ကျွန်တော်တို့ တူညီတဲ့ရန်သူကို အာရုံစိုက်နေချိန်မှာတောင် ရခိုင်တပ်တော်နဲ့ကောင်းမွန်တဲ့ ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ဖို့ အခက်အခဲတွေ ရှိနေပါတယ်။ သူတို့ဟာကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူလား ဒါမှမဟုတ် တခြားတစ်ခုလားဆိုတာ ကျွန်တော်တို့မသေချာဘူး” ဟု မြန်မာ့တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများစွာ၏ ကွဲပြားမှုများကိုအရိပ်အမြွက်ပြောကြားခဲ့သည်။