Salai Hsam Ko
နိဒါန်း
ဤဆောင်းပါးသည် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ ချင်းနှင့် ရခိုင်လူမျိုးများ၊ ထို့အပြင် CDF-ပလက်ဝနှင့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) တို့ကြား တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ၂ ဖက် ဆက်ဆံရေးများကို ဆန်းစစ်ရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။
ချင်းနှင့် ရခိုင်တို့ကြား ပဋိပက္ခများသည် ပလက်ဝဒေသကို အခြေခံသည့် တင်းမာမှုများကြောင့် လွန်ခဲ့သည့် ၁၀ နှစ်အတွင်း အမြစ်တွယ်လာခဲ့သည်။ ပထဝီနိုင်ငံရေးအရ၊ ချင်းနှင့် ရခိုင်လူမျိုးများ၏ ပြန့်နှံ့နေထိုင်မှုသည် ပြည်နယ်နှစ်ခုတွင် ဆင်တူသည်။
Narinjara သတင်းဌာန၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလကောက်ချက်အရ၊ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် လူဦးရေ ၃.၄ သန်းခန့်ရှိပြီး ၁၉၈၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ချင်းလူမျိုး ၆၄,၄၀၄ ဦး (ရခိုင်လူဦးရေ၏ ၄%) နေထိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ၊ ချင်းပြည်နယ်၏ လူဦးရေသည် ၄၇၈,၈၀၁ ဦးဖြစ်ပြီး ရခိုင်လူမျိုး ၁၆,၄၇၂ ဦး (ချင်းပြည်နယ်လူဦးရေ၏ ၃.၄%) ရှိသည်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့တွင် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်၊ ပလက်ဝဒေသသည် စစ်ကောင်စီနှင့် AA တို့၏ ပြင်းထန်သည့် ထိပ်တိုက်တိုက်ပွဲများ ကြောင့် စစ် မြေပြင်ဖြစ်ကာထိခိုက်ခဲ့ရသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၅ ရက်တွင် ပလက်ဝဒေသကို AA သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်၊ မြေယာပိုင်ဆိုင်မှုဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများတွင် လူမျိုးရေးအရ အငြင်းပွားမှုများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။
ထို့နောက်ရခိုင်အခြေစိုက် အဖွဲ့အစည်းများက မီဒီယာများဖြင့် ပလက်၀ အကြောင်းအာရုံစိုက် ဖော်ပြလာကြသည်။Global Arakan Network (GAN) မီဒီယာက (မတ်လ ၂၄၊ ၂၀၂၅) တွင် “ပလက်ဝဒေသသည် ရခိုင်လူမျိုးတို့၏ ဘိုးဘွားပိုင်မြေ” ဟူသော ဆောင်းပါးကို ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာတွင် ဖြန့်ဝေခဲ့သည်။
ချင်းလန်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (CDF-ပလက်ဝ)
CDF-ပလက်ဝ၏ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ထုတ်ပြန်ချက်အရ၊ CDF-ပလက်ဝသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို တုံ့ပြန်ရန်နှင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်ကို စစ်ကောင်စီ၏ အန္တရာယ်မှ ကာကွယ်ရန် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၂၈ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မြို့နယ်အခြေစိုက် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဖြစ်သည်။
ကြားကာလခူမီးချင်းမျိုးနွယ်စုများရေးရာအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Interim Khumi Affair Coordination Council) သည် CDF-ပလက်ဝနှင့် ပလက်ဝကောင်စီကို နိုင်ငံရေးအပိုင်းကြီးကြပ်သည့် ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလအလယ်တွင် CDF-ပလက်ဝ သည် စစ်ကောင်စီတပ်များကို ပထမဆုံးအကြိမ် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ပလက်ဝမြို့သို့ မတူပီမြို့မှ ချီတက်လာသည့် စစ်သား ၁၁ ဦးကို သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။
CDF-ပလက်ဝ၏ ၃ နှစ်ပြည့် အစီရင်ခံစာအရ၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝမြို့နယ်တွင် စစ်ကောင်စီနှင့် ၁၁ ကြိမ်တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း CDF-ပလက်ဝသည် အခြားချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ (ဥပမာ – Chinland Joint Defense Committee – CJDC) နှင့် ပူးပေါင်းကာ ချင်းပြည်နယ်ရှိ စစ်ကောင်စီတပ်များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
ပလက်ဝကောင်စီသည် ချင်းပြည်ကောင်စီ(Chinland Council)၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၆ ရက်တွင် ချင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ချင်းလူမျိုး ၂၃၅ ဦးက အတည်ပြုခဲ့သည်။ CDF-ပလက်ဝ၏ မှတ်တမ်းအရ၊ တော်လှန်ရေးအတွင်း စစ်သည် ၂၃ ဦး ကျဆုံးပြီး ၄၇ ဦးကျော် ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းအရ၊ ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ ကျေးရွာ ၃၃၁ ရွာတွင် ၁၀၇ ရွာကို CDF-ပလက်ဝက တိုက်ရိုက်ထိန်းချုပ်ထားသည်။
ပလက်ဝကောင်စီ/CDF-ပလက်ဝ နှင့် ULA/AA တို့ကြား ဆွေးနွေးပွဲများ
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ပလက်ဝကောင်စီ (PC) နှင့် ULA/AA တို့ကြား ပထမဆုံးအကြိမ် ဆွေးနွေးပွဲကို AA ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ပလက်ဝကောင်စီ (PC) နှင့် ULA/AA တို့၏အရေးပါသော အစည်းအဝေးကို ပလက်၀ဒေသခံများက သံသယဖြင့် ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။
သဘောတူညီချက်များ
၁. ပညာရေးနှင့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်။
၂. ပြည်သူ့ကျောင်းများ တည်ထောင်ရာတွင် ပူးပေါင်းကူညီရန်။
၃. သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် ကာကွယ်ရေးတို့တွင် အပြန်အလှန်ပံ့ပိုးရန်။
၄. မူးယစ်ဆေးဝါးကင်းစင်သော ဇုန်ဖြစ်စေရန် အားပေးရန်။
၅. ဒုက္ခသည်များကို ခွဲခြားမှုမရှိဘဲ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်။
၆. တစ်ဖွဲ့နှင့်တစ်ဖွဲ့၏ ထိန်းချုပ်နယ်မြေများကို လေးစားရန်။
၇. ဖမ်းဆီးထားသူများ (စစ်သည်များ၊ အရပ်သားများ) ကို လွှတ်ပေးရန်။
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် ဒုတိယအကြိမ် ဆွေးနွေးပွဲပြုလုပ်ကာ အောက်ပါသဘောတူညီချက်များကို ပိုမိုအားဖြည့်ခဲ့သည်။
၁. နှစ်ဖွဲ့ထိန်းချုပ်သည့် ဒေသများရှိ ပြည်သူများ၏ လူမှုဖူလုံရေးကို မြှင့်တင်ရန်။
၂. အစားအသောက်ရှားပါးမှုကို ကာကွယ်ရန် နားလည်မှုတည်ဆောက်ရန်။
၃. AA ၏ စစ်စခန်းများကို CDF-ပလက်ဝ၏ ထိန်းချုပ်နယ်မြေမှ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန်။
၄. အခွန်မူဝါဒများတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်။
IKACC ဥက္ကဋ္ဌ၏ Chin World Media နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းချက်အရ၊ ပလက်ဝကောင်စီ/CDF-ပလက်ဝ နှင့် ULA/AA တို့ကြား ဆက်ဆံရေးသည် တရားဝင်မဟာမိတ်အဆင့်မရှိသေးသော်လည်း အပြုသဘောဆောင်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။
အကြံပြုချက်များ
(၁) မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကမျှ ဒေသခံများ၏ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်တံ့ခိုင်မြဲသော အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်မှုအတွက် လှည့်ဖြားမှုများ မပြုလုပ်သင့်ပါ။ ဒေသခံများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် အမျိုးသားရေးလက္ခဏာကို ကာကွယ်ရန် လိုအပ်သည်။
(၂) သံတမန်ရေးရာ ဆွေးနွေးမှုများသည် ဒေသခံများ၏ အသံများကို နိုင်ငံတကာသို့ ရောက်ရှိစေရန် ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှစ၍ ပလက်ဝဒေသသည် ပြည်တွင်းစစ်၏ ဆိုးကျိုးများကို ခံစားနေရသည်။ AA မှ ဒေသခံများအား အတင်းအကျပ် အလုပ်ခိုင်းခြင်း၊ စစ်မှုထမ်းခြင်းတို့ကို ရပ်တန့်ရန် တောင်းဆိုရမည်။
(၃) အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏ ပုံရိပ်သည် ၎င်း၏ ရက်စက်မှုများကြောင့် ပျက်စီးနိုင်သော်လည်း၊ ပြည်သူများ၏ လွတ်မြောက်ရေး စိတ်ဓာတ်ကို ပိုမိုအားကောင်းစေမည်။ အရပ်သားများအပေါ် ရက်စက်မှုများကို ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန် တောင်းဆိုရမည်။ ထို့အပြင်၊ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကမဆို စစ်မှုထမ်းခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ဆန့်ကျင်ရမည်။
နိဂုံး
ဤတင်းမာမှုသည် ရှည်လျားသော ပဋိပက္ခမဟုတ်ပါ။ သက်ဆိုင်ရာ ပါဝင်ပတ်သက်သူများက ရိုးသားစွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပါက ချင်း/ရခိုင် လူမျိုးရေးပဋိပက္ခအဖြစ်သို့ မရောက်ရှိနိုင်ပါ။ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုတစ်ခုအတွက်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး၏ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာ၊ ပိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာကို လေးစားရမည်ဖြစ်သည်။
